Bài học. Thứ Năm ngày 26 tháng 12, 2019

Trung Bộ Kinh - Majjhima Nikaya

Giảng sư: TT Tuệ Siêu

GIÁO TRÌNH TRUNG BỘ KINH  HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 26/12/2019 

22. Kinh Ví dụ con rắn (Alagaddùpama sutta)(Tiếp Theo)

328. Thế nào là nhận định sai lầm nghiêm trọng về Như Lai và lời dạy của Ngài được đề cập trong bài kinh nầy?

Đức Phật dạy về khổ của năm uẩn, của trầm luân sanh tử. Ngài cũng dạy con đường giải thoát là chấm dứt trầm luân sanh tử. Chính điểm nầy mà ngoại đạo, và ngay cả qua lý giải của một số Phật tử, thì Đức Phật dạy con đường dẫn đến “chủ nghĩa hư vô, đề cao đoạn diệt, hủy diệt, sự tiêu diệt các hữu tình”. Nói cách khác là sau khi thành tựu quả vị hoàn toàn giải thoát thì KHÔNG CÒN GÌ CẢ:

Chư Tỷ-kheo, Ta nói như vậy, thuyết như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn xuyên tạc Ta một cách phi chơn, hồ đồ, hư vọng, không thực: "Sa-môn Gotama chủ trương chủ nghĩa hư vô, đề cao đoạn diệt, hủy diệt, sự tiêu diệt các hữu tình". Nhưng này các Tỷ-kheo, Ta không là như vậy, Ta không nói như vậy, Ta không như các Sa-môn, Bà-la-môn ấy đã xuyên tạc một cách phi chơn, hồ đồ, hư vọng, không thật: "Sa-môn Gotama chủ trương chủ nghĩa hư vô, đề cao đoạn diệt, hủy diệt, sự tiêu diệt các hữu tình".

Đức Phật không dạy khi một chúng sanh chứng đắc Niết Bàn thì sau đó CÒN HAY KHÔNG CÒN hoặc CÒN THẾ NÀO VÀ KHÔNG CÒN THẾ NÀO. 

Về điểm nầy nên hiểu Đức Phật giảng dạy theo thái độ thực tiễn: 

“Chư Tỷ-kheo, xưa cũng như nay, Ta chỉ nói lên sự khổ và sự diệt khổ”. 

Như một thầy thuốc đối với bệnh nhân thì điểm cần nói và cần làm là căn bệnh và cách trị bệnh. SAU KHI HẾT BỆNH SẼ THẾ NÀO không phải là điều cần thiết. 

Tất cả chúng sanh quan niệm sự hiện hữu luôn luôn y cứ trên sự hiện hữu của năm uẩn (pháp giả hợp do duyên). Không thể đo đạt như lai (chỉ chung chư vị A la hán) bằng chiều kích của sắc uẩn, thọ uẩn, hành uẩn, thức uẩn. Do vậy Đức Phật CHƯA BAO GIỜ trả lời câu “Như lai có tồn tại hay không tồn tại sau khi chết”. Đây là điểm rất tế nhị mà người học Phật cần lưu tâm.

Đức Phật thuyết pháp vì đại bi tâm với cuộc đời chứ không phải vì muốn được sùng kính, cúng dường hay lập giáo, lập thuyết:

Chư Tỷ-kheo, nếu ở đây những người khác nhiếc mắng, phỉ báng, làm cho Như Lai tức giận, thì này các Tỷ-kheo, ở đây, Như Lai không có sân hận, không có bất mãn, tâm không phẫn nộ. Chư Tỷ-kheo, nếu ở đây, những người khác cung kính, tôn trọng, lễ bái, cúng dường Như Lai, thì này các Tỷ-kheo, ở đây Như Lai không có hoan hỷ, sung sướng, Tâm không thích thú. Chư Tỷ-kheo, nếu những người khác cung kính, tôn trọng, lễ bái, cúng dường Như Lai, thì này các Tỷ-kheo, ở đây Như Lai suy nghĩ: "Ðây là điều xưa kia đã từng biết rõ: ở đây là trách nhiệm Ta phải làm".

Và Đức Thế Tôn cũng khuyên Tăng chúng hãy hoằng hóa chánh pháp với thái độ tương tự.

“Do vậy, này các Tỷ-kheo, nếu có những người khác nhiếc mắng, phỉ báng, làm cho các Ông tức giận, ở đây các Ông chớ có sân hận, bất mãn, tâm chớ khởi phẫn nộ. Do vậy, này các Tỷ-kheo, nếu có những người khác cung kính, tôn trọng, lễ bái cúng dường các Ông, thì ở đây, các Ông chớ có hoan hỷ, sung sướng, tâm sanh thích thú. Do vậy, này các Tỷ-kheo, nếu có những người khác cung kính, tôn trọng, lễ bái cúng dường các Ông, thì ở đây, các Ông hãy suy nghĩ: "Ðây là điều xưa kia đã từng biết rõ, đây là những trách nhiệm ta phải làm".

Phải ý thức rõ điều đó mới thấy được Đức Thế Tôn thuyết pháp không vì sở thích cá nhân hay muốn thu thập tín đồ mà Ngài nói chỉ vì đó là sự thật và sự thật đó mang lại lợi lạc cho thế gian. Hiểu như vậy thì sẽ không xuyên tạc Như Lai.

329. Tại sao người tu Phật nên hiểu “Đừng sợ hãi với sự buông xả. Không chấp thủ tất an lạc”?

Nói đến khổ công làm cái gì đó người ta nghĩ đến quả là thành tựu cái gì. Người ta cũng rất sợ mất đi cái gì đó kể cả năm uẩn bởi vì nghĩ rằng dù năm uẩn bất toàn nhưng cũng “còn cái gì đó để gọi là” nếu không còn năm uẩn thì sẽ “trắng tay”. Đức Phật khuyến khích sự can đảm:

Do vậy, này các Tỷ-kheo, cái gì không phải của các Ông, các Ông hãy từ bỏ. Các Ông từ bỏ, sẽ đưa lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, cái gì không phải của các Ông? Chư Tỷ-kheo, sắc không phải của các Ông, hãy từ bỏ sắc. Các Ông từ bỏ sắc sẽ đưa lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, thọ không phải của các Ông, hãy từ bỏ thọ. Các Ông từ bỏ thọ sẽ đưa lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, tưởng không phải của các Ông, hãy từ bỏ tưởng. Các Ông từ bỏ tưởng sẽ đem lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, các hành không phải của các Ông, hãy từ bỏ các hành. Các Ông từ bỏ các hành sẽ đem lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, thức không phải của các Ông, hãy từ bỏ thức. Các Ông từ bỏ thức sẽ đem lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông.

Chư Tỷ-kheo, các Ông nghĩ thế nào? Trong rừng Jetavana này, nếu có người thâu lượm cỏ, cây, nhành, lá rồi đốt hay làm với chúng tùy theo ý muốn, các Ông có nghĩ chăng? Người ấy thâu lượm chúng ta, đốt chúng ta hay làm với chúng ta tùy theo ý muốn?

-- Bạch Thế Tôn, không. Vì sao vậy? Bạch Thế Tôn, vì nó không phải tự ngã hay không phải sở thuộc của ngã.

-- Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, cái gì không phải của các Ông, các Ông hãy từ bỏ. Các Ông từ bỏ sẽ đưa lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, và cái gì không phải của các Ông? Chư Tỷ-kheo, sắc không phải của các Ông, hãy từ bỏ sắc. Các Ông từ bỏ sắc sẽ đưa lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông. Chư Tỷ-kheo, thọ... (như trên)... Chư Tỷ-kheo tưởng... (như trên)... Chư Tỷ-kheo, hành... Chư Tỷ-kheo, thức không phải của các Ông, hãy từ bỏ thức. Các Ông từ bỏ thức sẽ đem lại hạnh phúc, an lạc lâu dài cho các Ông.

330. Từ những gì được thuyết trong bài kinh nầy nên hiểu giá trị của chánh pháp thế nào?

Giá trị quan trọng của chánh pháp là được khéo thuyết (Svàkhato bhagavato dhammo). Nhờ khéo thuyết mới giúp chúng sanh tháo gỡ được cách suy nghĩ cố hữu. Chúng sanh thường chấp có hoặc chấp không; chấp thường hoặc chấp đoạn; chấp ngã hoặc chấp pháp. Để loại bỏ những định kiến đó không dễ dàng. Đức Thế Tôn dùng nhiều phương tiện giảng dạy để cho thấy còn bám víu bất cứ điều gì với cái nhìn “đây là của ta (ái chấp), đây là ta (mạn chấp), đây là tự ngã của ta (kiến chấp)” thì đều còn phiền não còn đau khổ như đoạn cuối của bài kinh:

Chư Tỷ-kheo, như vậy, pháp được Ta khéo giảng, làm cho tỏ lộ, làm cho khai thông, làm cho khai thị, được loại trừ các vải quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được Ta khéo giảng, làm tỏ lộ, làm cho khai thông, làm cho khai thị, được loại trừ các vải quấn cũ, nên những vị Tỷ-kheo, là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã tận, tu hành thành mãn, việc nên làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, lý tưởng đã thành đạt, hữu kiết sử đã đoạn trừ, được giải thoát nhờ chánh trí, vòng luân chuyển (sanh tử) của những vị này không thể chỉ bày.

Chư Tỷ-kheo, như vậy, pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vải quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được Ta khéo giảng, được loại trừ các vải quấn cũ, nên những Tỷ-kheo nào đã đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, thì những vị này thành các vị hóa sanh, nhập diệt tại đây, không còn phải trở lui vào đời này nữa.

Chư Tỷ-kheo, như vậy, pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vãi quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vải quấn cũ, nên những Tỷ-kheo nào đã đoạn trừ ba kiết sử, đã làm cho muội lược tham sân si, thì tất cả những vị ấy thành bậc Nhất lai, chỉ đến đời này một lần nữa sẽ diệt tận khổ đau.

Chư Tỷ-kheo, như vậy, pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vãi quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vải quấn cũ, nên những Tỷ-kheo nào đoạn trừ ba kiết sử, thì tất cả những vị ấy trở thành bậc Dự lưu, không còn bị đọa lạc ác thú, quyết định hướng đến chánh giác.

Chư Tỷ-kheo, như vậy, pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ các vải quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được ta khéo giảng... được loại trừ các vải quấn cũ, nên những Tỷ-kheo nào là những vị tùy pháp hành, tùy tín hành, thì tất cả những vị này sẽ hướng về chánh giác.

Chư Tỷ-kheo, như vậy pháp được Ta khéo giảng... được loại trừ khỏi các vải quấn cũ. Chư Tỷ-kheo, vì pháp được Ta khéo giảng, làm cho tỏ lộ, làm cho khai thông, làm cho khai thị, được loại trừ các vải quấn cũ, nên những vị nào chỉ đủ lòng tin nơi Ta, chỉ đủ lòng thương mến đối với Ta, thì tất cả những vị ấy được hướng về chư Thiên.

---

II Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hành

Thảo luận 1. Phải chăng qua bài kinh nầy cho thấy ngay cả người Phật tử nếu không cẩn trọng cũng rất có thể vấp phải những sai lầm trong việc lãnh hội Phật Pháp? - TT Pháp Tân

Thảo luận 2. Bài kinh nầy không nhắc đến tứ diệu đế nhưng phải chăng ý nghĩa được hàm tàng trong giáo lý tứ đế? - TT Pháp Tân

Thảo luận 3. Theo sớ giải thì câu: cái nầy là của ta thuộc về ái chấp, cái nầy là ta là mạn chấp, cái nầy là tự ngã của ta thuộc về kiến chấp. Tại sao cả ba đều thuộc về tham mà không có cái nào thuộc về sân và si? - TT Tuệ Siêu

---

 III Trắc Nghiệm

Trắc nghiệm 1. Hình ảnh nào sau đây cho thấy “cái nhìn ngây ngô” của người đặt ra vấn đề? 

A. Một người bị bệnh nặng nhưng khi thầy thuốc được mời đến thì đặt vấn đề: phải nói rõ sau khi hết bệnh tôi sẽ ra sao thì mới trị bệnh. /
 B. Một người con ham chơi không chịu học khi được cha mẹ khuyên cố gắng học thì đặt vấn đề: Phải nói rõ sau khi học tới nơi tới chốn không còn dốt nát thì cuộc đời sẽ như thế nào/
C. Một người học Phật mong muốn biết sau khi đoạn tận phiền não, chứng đạt giác ngộ giải thoát niết bàn thì mình sẽ ra thế nào/ 
D. Cả ba trường hợp trên đều là câu hỏi không đặt đúng chỗ.

TT Tuệ Siêu cho đáp án trắc nghiệm 1: D

Trắc nghiệm 2. Tại sao Đức Phật dạy nói rằng: “Xưa và nay Như Lai chỉ dạy về sự khổ và sự diệt khổ”?

 A. Đau khổ là vấn đề cấp thiết cần giải quyết của cuộc sống /

 B. Thấu triệt đau khổ là điều kiện thắp sáng tuệ giác / 

C. Đau khổ và thoát khổ nằm trong khả năng lãnh hội chân thực của chúng sanh nếu được khéo thuyết /

 D. Cả ba câu trên đều đúng

TT Tuệ Siêu cho đáp án trắc nghiệm 2: D

Trắc nghiệm 3. Câu nào sau đây nói về Phật pháp tương đối gần nhất với người Phật tử hiểu đạo?
A. Phật pháp là hệ thống tín ngưỡng cho người muốn tạo phước đức /
 B. Phật pháp là hệ thống triết học với những tư tưởng sao siêu /
C. Phật Pháp là lời dạy của Đức Phật để giác ngộ và giải thoát khổ đau /
 D. Phật pháp là khoa tâm lý học với màu sắc thần học

TT Pháp Tân cho đáp án trắc nghiệm 3: C