Bài học. Thứ Ba ngày 23 tháng 10, 2018

Trường Bộ Kinh - Dìgha Nikàya

Giảng Sư; TT Giác Đẳng

GIÁO TRÌNH TRƯỜNG BỘ KINH  HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 23/10/2018 

22. Đại kinh Niệm xứ (Mahàsatipatthana sutta)

 

1.7, 1.8, 1.9, 1.10  Quán thân – Quán Tử Thi, Quán Hài Cốt

ĐẠI Ý

Bốn phần còn lại của thân quán niệm xứ nói về tử thi và hài cốt. 

Xác chết cho chúng ta cái nhìn hoàn toàn khác về thân thể: ghê tởm, kinh sợ, bất lực, vô dụng. Đó là ấn tượng mạnh mẽ. Những hình ảnh đó có thể tạo nên cảm giác hết sức khó chịu khi tận mắt mục kích nhưng cũng có thể vực dậy trí giác để nhắc và thấy về sự vô thường, phù du của xác thân và cuộc sống.

Tử thi và hài cốt là những gì được thấy nhiều trong xã hội Ấn thời cổ đại cho tới hôm nay. Hoặc trong bãi tha ma với hình thức điểu táng hay những giàn hoả thiêu tử thi. Ngày nay tử thi có thể thấy ở những tang lễ hoặc trường hợp đặc biệt nào đó (…)

Trong bốn đoạn kinh hôm nay hai phần đầu nói về tử thi biến đổi mà sắc và bị cầm thú ăn thịt. Hai đoạn sau nói về xương cốt mới hay lâu năm. 

Hành giả có thể thấy do tình cờ hay có chủ tâm tìm đến quán tưởng. Đầu tiên là ghi nhận hình ảnh hiện thực (không phải do tưởng tượng). Sau đó là quán tưởng về sự giống nhau giữa xác chết, hài cốt và thân thể của mình. Phải lấy ấn tượng từ hình ảnh thật (niệm) và sau đó kéo dài tư niệm qua sinh hoạt hằng ngảy (định) thí dụ lúc rửa tay cũng có thể thấy bàn tay nầy, thân xác nầy khi không còn tâm thứ sẻ hư thối, mục rã như những gì đã mục kích. 

Quán tưởng tưởng tử thi thường cần tới sự hướng dẫn của một vị có nhiều kinh nghiệm trên cả hai phương diện vệ sinh và tâm lý.

CHÁNH KINH

379. “puna caparaṁ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṁ sivathikāya chaḍḍitaṁ ekāhamataṁ vā dvīhamataṁ vā tīhamataṁ vā uddhumātakaṁ vinīlakaṁ vipubbakajātaṁ. so imameva kāyaṁ upasaṁharati — ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti.

7. Lại nữa này các Tỷ kheo, Tỷ kheo, như thấy một thi thể quăng bỏ trong nghĩa địa một ngày, hai ngày, ba ngày, thi thể ấy trương phồng lên, xanh đen lại, nát thối ra. Tỷ kheo quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy."

……………………………….

 “puna caparaṁ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṁ sivathikāya chaḍḍitaṁ kākehi vā V.2.219 khajjamānaṁ kulalehi vā khajjamānaṁ gijjhehi vā khajjamānaṁ kaṅkehi vā khajjamānaṁ sunakhehi vā khajjamānaṁ byagghehi vā khajjamānaṁ dīpīhi vā khajjamānaṁ siṅgālehi vā {gijjhehi vā khajjamānaṁ, suvānehi vā khajjamānaṁ, sigālehi vā khajjamānaṁ, (syā. pī.)} khajjamānaṁ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṁ. so imameva kāyaṁ upasaṁharati — ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti.

8. Lại nữa này các Tỷ kheo, Tỷ kheo như thấy một thi thể quăng bỏ trong nghĩa địa bị các loài quạ ăn, hay bị các loài diều hâu ăn, hay bị các chim kên ăn; hay bị các loài chó ăn; hay bị các loài giả can ăn, hay bị các loài côn trùng ăn. Tỷ kheo quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản chất là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy."

……………………

 “puna caparaṁ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṁ sivathikāya chaḍḍitaṁ aṭṭhikasaṅkhalikaṁ samaṁsalohitaṁ nhārusambandhaṁ ... pe ... aṭṭhikasaṅkhalikaṁ nimaṁsalohitamakkhitaṁ nhārusambandhaṁ ... pe ... aṭṭhikasaṅkhalikaṁ apagatamaṁsalohitaṁ nhārusambandhaṁ ... pe ... aṭṭhikāni apagatasambandhāni {apagatanhārusambandhāni (syā.)} disā vidisā vikkhittāni, aññena hatthaṭṭhikaṁ aññena pādaṭṭhikaṁ aññena gopphakaṭṭhikaṁ {“aññena gopphakaṭṭhikan””ti idaṁ sī. syā. pī. potthakesu natthi} aññena jaṅghaṭṭhikaṁ aññena ūruṭṭhikaṁ aññena kaṭiṭṭhikaṁ {aññena kaṭaṭṭhikaṁ aññena piṭṭhaṭṭhikaṁ aññena kaṇḍakaṭṭhikaṁ aññena phāsukaṭṭhikaṁ aññena uraṭṭhikaṁ aññena aṁsaṭṭhikaṁ aññena bāhuṭṭhikaṁ (syā.)} aññena phāsukaṭṭhikaṁ aññena P.2.297 piṭṭhiṭṭhikaṁ aññena khandhaṭṭhikaṁ {aññena kaṭaṭṭhikaṁ aññena piṭṭhaṭṭhikaṁ aññena kaṇḍakaṭṭhikaṁ aññena phāsukaṭṭhikaṁ aññena uraṭṭhikaṁ aññena aṁsaṭṭhikaṁ aññena bāhuṭṭhikaṁ (syā.)} aññena gīvaṭṭhikaṁ aññena hanukaṭṭhikaṁ aññena dantaṭṭhikaṁ aññena sīsakaṭāhaṁ. so imameva kāyaṁ upasaṁharati — ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti.

……………

9. Này các Tỷ kheo, lại nữa Tỷ kheo như thấy một thi thể bị quăng bỏ trong nghĩa địa; với các xương còn liên kết với nhau, còn dính thịt và máu, còn được các đường gân cột lại; với các xương còn liên kết với nhau, không còn dính thịt nhưng còn dính máu, còn được các đường gân cột lại, với các xương còn liên kết với nhau, không còn dính thịt và máu, còn được các đường gân cột lại; chỉ còn có xương không dính lại với nhau, rải rác chỗ này chỗ kia, ở đây là xương tay, ở đây là xương chân, ở đây là xương ống, ở đây là xương bắp vế, ở đây là xương mông, ở đây là xương sống, ở đây là xương đầu,... Tỷ kheo quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy".

………..

“puna caparaṁ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṁ sivathikāya chaḍḍitaṁ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni ... pe ... aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni ... pe ... aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni. so imameva kāyaṁ upasaṁharati — ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti. iti ajjhattaṁ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī P.2.298 viharati. samudayadhammānupassī vā kāyasmiṁ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṁ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṁ viharati. ‘atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

10. Lại nữa này các Tỷ kheo, Tỷ kheo như thấy một thi thể quăng bỏ trong nghĩa địa, chỉ còn toàn xương trắng màu vỏ ốc... chỉ còn một đống xương lâu hơn một năm... chỉ còn là xương thối trở thành bột. Tỷ kheo quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy."

……………………………..

 Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati. samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati. ‘atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

Như vậy vị ấy sống quán thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay sống quán thân trên cả nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm như vậy với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ kheo, như vậy vị Tỷ kheo sống quán thân trên thân.

TỪ VỰNG 

Sarīra – thân thể, thi thể

vipubbakajātaṁ - sình trương

khajjamānaṁ - bị ăn (như xác chết bị loài thú ăn)

Aṭṭhika- hài cốt

 ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti."Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy."

---

ÌI Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hành

Thảo luận 1. Sự hiểu biết do nghe hay sự suy tư khác biệt gì với sự lãnh hội do trực nhận? - ĐĐ Nguyên Thông

Thảo luận 2. Tử thi và hài cốt có tác dụng khác biệt với người tu tập? - TT Giác Đẳng

Thảo luận 3. Những hiện tướng như màu sắc, hình dạng, sự huỷ hoại, đục khoét.. có phải là cách nắm bắt thực tại? - TT Tuệ Quyền

Thảo luận 4. Quán tưởng thế nào vừa phải với thực tại mà không đi quá xa theo trí tưởng tượng? Câu Phật ngôn dạy suy quán: ‘ayampi kho kāyo evaṁdhammo evaṁbhāvī evaṁanatīto’ti."Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy." phải chăng chỉ rõ chúng ta nên quán thế nào? - TT Tuệ Quyền

Thảo luận 5. TT Giác Đẳng đúc kết phần thảo luận

---

 III Trắc Nghiệm