Trung Bộ Kinh - Majjhima Nikaya
Giảng sư: TT Giác Đẳng
GIÁO TRÌNH TRUNG BỘ KINH HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 23/3/2020
82. Kinh Ratthapàla (Ratthapàla
sutta)
Bài kinh kể về một thanh niên tên Raṭṭhapāla. Một câu chuyện mang
nhiều kịch tính. Cũng nhưng bài trước, số 81, chứa đựng rất nhiều những chi tiết
thú vị và đầy ý nghĩa đẹp. Và vì vậy sự trình bày của bài kinh nầy cũng không
theo khuôn khổ của giáo trình để câu chuyện được kể được liên tục.
893. Phát tâm xuất gia khi đời còn nhiều hoa mộng
Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn du hành ở giữa dân chúng Kuru, cùng với đại chúng
Tỷ-kheo, và đi đến một thị trấn của dân chúng Kuru tên là Thullakotthita.
Các Bà-la-môn, gia chủ ở Thullakotthita được nghe như sau:
"Sa-môn Gotama là Thích tử, Tôn giả xuất gia từ dòng họ Sakya, du hành
giữa dân chúng Kuru nay đã đến Thullakotthita với đại chúng Tỷ-kheo. Tiếng đồn
tốt đẹp sau đây được nói lên về Tôn giả Gotama: "Ðây là đức Thế Tôn, bậc
A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng
Sĩ, Ðiều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn. Ngài với thắng trí tự
thân chứng ngộ thế giới này cùng với Thiên giới, Ma giới, Phạm thiên giới, cùng
với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, các loài Trời và Người. Khi đã chứng ngộ, Ngài còn
tuyên bố sự chứng ngộ ấy cho người khác. Ngài thuyết pháp, sơ thiện, trung
thiện, hậu thiện, văn nghĩa đầy đủ, và giới thiệu đời sống Phạm hạnh hoàn toàn
đầy đủ trong sạch". Tốt đẹp thay, sự chiêm ngưỡng một vị A-la-hán như
vậy".
Rồi các Bà-la-môn, gia chủ ở Thullakotthita đi đến chỗ Thế Tôn ở,
sau khi đến, một số người đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Một số người
nói lên những lời chào đón hỏi thăm với Thế Tôn, và sau khi nói lên những lời
chào đón hỏi thăm thân hữu rồi ngồi xuống một bên. Một số người chấp tay vái
chào Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Một số người xưng tên và dòng họ rồi ngồi
xuống một bên. Một số người yên lặng ngồi xuống một bên.
Rồi Thế Tôn với pháp thoại khích lệ, làm cho thích thú, làm cho
phấn khởi, làm cho hoan hỷ các vị Bà-la-môn, gia chủ ở Thullakotthita đang ngồi
một bên.
Lúc bấy giờ, một thiện nam tử tên là Ratthapala, con trai một gia
đình thượng tộc ở chính tại Thullakotthita ấy, đang ngồi trong hội chúng này.
Rồi thiện nam tử Ratthapala suy nghĩ như sau: "Như ta được hiểu lời Thế
Tôn thuyết pháp, thời sống tại gia đình thật không dễ gì thực hành Phạm hạnh
hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn trong sạch, trắng bạch như vỏ ốc. Vậy ta hãy cạo
bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình".
Rồi các Bà-la-môn, gia chủ ở Thullakotthita, sau khi được Thế Tôn
với pháp thoại khích lệ, làm cho thích thú, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ,
sau khi hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn,
thân bên hữu hướng về Ngài rồi ra đi.
Thiện nam tử Ratthapala, sau khi các Bà-la-môn, gia chủ ra đi
không bao lâu, liền đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống
một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, thiện nam tử Ratthapala bạch Thế Tôn:
--- Bạch Thế Tôn, như con được hiểu lời Thế Tôn thuyết pháp, thời
sống tại gia đình thật không dễ gì thực hành Phạm hạnh, hoàn toàn viên mãn,
hoàn toàn trong sạch, trắng bạch như vỏ ốc. Con muốn, bạch Thế Tôn, cạo bỏ râu
tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Bạch Thế Tôn,
mong Thế Tôn cho con xuất gia dưới sự chỉ dẫn của Thế Tôn, cho con thọ đại
giới.
--- Nhưng này Ratthapala, Ông có được cha mẹ bằng lòng cho Ông
xuất gia chưa?
-- Bạch Thế Tôn, con chưa được cha mẹ bằng lòng cho con xuất gia.
-- Này Ratthapala, Như Lai không có cho ai xuất gia nếu không được
cha mẹ người ấy bằng lòng.
-- Như vậy, bạch Thế Tôn, con sẽ làm những gì cần thiết để cha mẹ
bằng lòng cho con được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
894. Đã quyết tâm thì phải được
Rồi thiện nam tử Ratthapala từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn,
thân phía hữu hướng về Ngài, rồi ra đi, đi đến cha mẹ, sau khi đến liền thưa
với cha mẹ:
-- Thưa Mẹ và Cha, như con được hiểu lời Thế Tôn thuyết pháp, thời
sống tại gia đình thật không dễ gì thực hành Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn
toàn trong sạch, trắng bạch như vỏ ốc. Con muốn cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa,
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Hãy bằng lòng cho con được xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Khi được nghe nói vậy, cha mẹ Thiên nam tử Ratthapala nói với
thiện nam tử Ratthapala:
-- Này con thân yêu Ratthapala, con là đứa con độc nhất của mẹ
cha, khả ái, dễ thương, được sống trong an lạc, được nuôi dưỡng trong an lạc.
Này con thân yêu Ratthapala, con không biết gì về đau khổ. Này con thân yêu
Ratthapala, hãy đến ăn, hãy uống và hãy ăn chơi. Ăn, uống, ăn chơi, con có thể
thụ hưởng các ái dục và sung sướng làm các phước đức. Chúng ta không bằng lòng
cho con được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Nếu con có chết,
chúng ta còn không muốn không có mặt con, huống nay con còn sống, chúng ta lại
bằng lòng cho con được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình!
Lần thứ hai... Lần thứ ba..
Rồi thiện nam tử Ratthapala không được cha mẹ cho xuất gia, liền
ngay tại chỗ ấy nằm xuống trên đất trần và nói:
-- Con sẽ chết ở đây, hay được xuất gia.
Rồi cha mẹ thiện nam tử Ratthapala nói với thiện nam tử
Ratthapala:
-- Này con thân yêu Ratthapala, con là đứa con độc nhất của cha
mẹ, khả ái, dễ thương, được sống trong an lạc, được nuôi dưỡng trong an lạc.
Này con thân yêu Ratthapala, con không biết gì về đau khổ. Hãy đứng dậy, này
con thân yêu Ratthapala, hãy ăn, hãy uống, hãy vui chơi. Ăn, uống, vui chơi,
con có thể thụ hưởng các ái dục và sung sướng làm các phước đức. Chúng ta không
bằng lòng cho con được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Nếu con
có chết, chúng ta còn không muốn không có mặt con, huống nay con còn sống,
chúng ta lại bằng lòng cho con được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia
đình!
Khi được nghe nói vậy, thiện nam tử Ratthapala giữ im lặng.
Lần thứ hai... Lần thứ ba
….
Rồi cha mẹ thiện nam tử Ratthapala liền đi đến các thân hữu của
thiện nam tử Ratthapala, và nói:
-- Này các Thân hữu, thiện nam tử Ratthapala nằm trên đất trần và
nói: "Ở đây, ta sẽ chết, hay được xuất gia". Này các con thân mến,
hãy đi đến thiện nam tử Ratthapala, sau khi đến hãy nói với thiện nam tử
Ratthapala: "Này bạn Ratthapala, bạn là con độc nhất của cha mẹ bạn, khả
ái, dễ thương, được sống trong an lạc, được nuôi dưỡng trong an lạc. Này bạn
Ratthapala, bạn không biết gì về đau khổ. Hãy đứng dậy, bạn Ratthapala, hãy ăn,
hãy uống, hãy vui chơi. Ăn, uống, vui chơi, bạn có thể thụ hưởng các ái dục và
sung sướng làm phước đức, cha mẹ bạn không bằng lòng cho bạn được xuất gia, từ
bỏ gia đình, sống không gia đình. Nếu bạn có chết đi, cha mẹ bạn còn không muốn
không có mặt bạn, huống nay bạn còn sống, cha mẹ bạn lại bằng lòng cho bạn được
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình!"
Rồi những người bạn của thiện nam tử Ratthapala vâng theo lời cha
mẹ của thiện nam tử Ratthapala, đi đến chỗ thiện nam tử Ratthapala, sau khi đến
liền nói:
-- Này bạn Ratthapala, bạn là con độc nhất của cha mẹ bạn, khả ái,
dễ thương, được sống trong an lạc, được nuôi dưỡng trong an lạc. Này bạn
Ratthapala, bạn không biết gì về đau khổ. Hãy đứng dậy, bạn Ratthapala, hãy ăn,
hãy uống, hãy vui chơi. Ăn, uống, vui chơi, bạn có thể thụ hưởng các ái dục và
sung sướng làm các phước đức. Cha mẹ bạn không bằng lòng cho phép bạn được xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Nếu bạn có chết đi, cha mẹ bạn còn
không muốn không có mặt bạn, huống nay bạn còn sống, cha mẹ bạn lại bằng lòng
cho bạn được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình!
Khi được nghe nói vậy, thiện nam tử Ratthapala giữ im lặng.
Lần thứ hai...
Lần thứ ba…
Rồi các thân hữu của thiện nam tử Ratthapala đi đến cha mẹ thiện
nam tử Ratthapala, sau khi đến liền thưa:
-- Thưa Mẹ và Cha, thiện nam tử Ratthapala đang nằm xuống trên đất
trần kia và nói: "Ở đây, ta sẽ chết, hay được xuất gia". Nếu Cha Mẹ
không bằng lòng cho thiện nam tử Ratthapala xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình, thời Ratthapala sẽ chết ở tại chỗ ấy. Còn nếu Cha Mẹ bằng lòng
cho thiện nam tử Ratthapala xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình, thời
Cha Mẹ có thể thấy Ratthapala sau khi xuất gia. Nếu thiện nam tử Ratthapala
không cảm thấy hoan hỷ trong khi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình,
thời Ratthapala không còn con đường nào đi khác hơn. Ratthapala sẽ trở lại ở
đây. Hãy bằng lòng cho phép thiện nam tử Ratthapala xuất gia, từ bỏ gia đình,
sống không gia đình.
-- Này các con thân mến, chúng ta bằng lòng cho phép thiện nam tử
Ratthapala xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình, nhưng sau khi xuất
gia, cần phải về thăm cha mẹ.
Rồi những thân hữu của thiện nam tử Ratthapala, đi đến thiện nam
tử Ratthapala, sau khi đến, liền nói:
-- Này bạn Ratthapala, bạn là con độc nhất của cha mẹ bạn, khả ái,
dễ thương, sống trong an lạc, được nuôi dưỡng trong an lạc. Này bạn Ratthapala,
bạn không biết gì về đau khổ. Hãy đứng dậy, ăn, uống, và vui chơi. Ăn, uống,
vui chơi, bạn có thể thụ hưởng các ái dục, và sung sướng làm các phước đức. Cha
mẹ bạn đã bằng lòng cho phép được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia
đình, và sau khi xuất gia, cần phải về thăm cha mẹ.
895. Căn cơ đã chín mùi
Rồi thiện nam tử Ratthapala, sau khi đứng dậy, sau khi lấy lại sức
lực, liền đi đến Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ngồi xuống một bên, thiện nam tử Ratthapala bạch Thế Tôn:
-- Bạch Thế Tôn, con đã được mẹ cha bằng lòng cho phép con được
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Thế Tôn hãy xuất gia cho con.
Và thiện nam tử Ratthapala được xuất gia dưới sự chỉ dẫn của Thế
Tôn và được thọ đại giới.
Rồi Thế Tôn, sau khi Tôn giả Ratthapala thọ đại giới không bao
lâu, nửa tháng sau khi thọ đại giới, sau khi ở tại Thullakotthita cho đến khi
thỏa mãn, liền khởi hành đi đến Savatthi, tuần tự du hành và đến Savatthi. Ở
đấy, Thế Tôn trú tại Savatthi, Jetavana, tu viện của Anathapindika.
Rồi Tôn giả Ratthapala sống một mình, viễn ly, không phóng dật,
nhiệt tâm, tinh tấn, không bao lâu đạt được mục đích mà các thiện nam tử chơn
chánh xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình hướng đến, tức là tự chứng
ngộ với thắng trí, chứng đạt và an trú ngay trong hiện tại vô thượng cứu cánh
Phạm hạnh. Vị ấy biết: "Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, những việc nên
làm đã làm, không còn phải trở lui ở đời này nữa". Tôn giả Ratthapala trở
thành một vị A-la-hán nữa.
896. Không quên lời đã hứa
Rồi Tôn giả Ratthapala đi đến Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn
rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ratthapala bạch Thế Tôn:
-- Bạch Thế Tôn, con muốn đi thăm cha mẹ, nếu Thế Tôn cho phép
con.
Thế Tôn với tâm của mình tìm hiểu tâm tư Tôn giả Ratthapala. Khi
Thế Tôn được biết thiện nam tử Ratthapala không thể từ bỏ tu học, trở lại hoàn
tục, liền nói với Tôn giả Ratthapala:
-- Này Ratthapala, nay Ông hãy làm những gì Ông nghĩ là hợp thời.
Rồi Tôn giả Ratthapala từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, thân
hữu hướng về Thế Tôn, sau khi thâu xếp chỗ ở, cầm y bát và khởi hành đi đến
Thullakotthita, tuần tự du hành và đến Thullakotthita. Ở đấy, Tôn giả
Ratthapala trú tại vườn Lộc Uyển của vua Koravya. Rồi tôn giả Ratthapala vào
buổi sáng đắp y, cầm bát, đi vào Thullakotthita để khất thực. Tôn giả đi khất
thực từng nhà một ở Thullakotthita và đến tại nhà người cha mình.
897. Bát cháo và sa môn hạnh
Lúc bấy giờ người cha của Tôn giả Ratthapala đang chải tóc ở giữa
gian phòng có cửa. Người cha của Tôn giả Ratthapala thấy Tôn giả Ratthapala từ
xa đi đến, và nói.
-- Chính vì những Sa-môn đầu trọc này mà đứa con độc nhất của
chúng ta, khả ái, dễ thương đã xuất gia.
Và Tôn giả Ratthapala từ ngôi nhà của cha mình, không được bố thí,
không nhận được lời từ chối, chỉ nhận được lời sĩ nhục.
Lúc bấy giờ, người nữ tỳ thân gia của Tôn giả Ratthapala muốn
quăng đổ cháo ngày hôm qua. Tôn giả Ratthapala nói với người nữ tỳ ấy:
-- Này Chị, nếu cần phải quăng đổ cháo này, hãy đổ vào bát của tôi
ở đây.
Rồi người nữ tỳ, trong khi đổ cháo ngày hôm qua ấy vào bát của Tôn
giả Ratthapala, nhận diện được tướng tay, chân và giọng nói của Tôn giả. Người
nữ tỳ liền đi đến người mẹ của Tôn giả Ratthapala, sau khi đến nói với người mẹ
của Tôn giả Ratthapala:
-- Thưa tôn mẫu, tôn mẫu có biết chăng, cậu ấm (ayyaputta)
Ratthapala đã trở về.
-- Nếu ngươi nói đúng sự thật, ngươi sẽ được thoát khỏi phận nô
tỳ.
Rồi mẹ Tôn giả Ratthapala đi đến cha Tôn giả Ratthapala và nói:
-- Thưa gia chủ, gia chủ có biết chăng, thiện nam tử Ratthapala đã
trở về.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Ratthapala đang ăn cháo ngày hôm qua ấy, ngồi
dựa vào một bức tường. Rồi người cha đến tại chỗ của Tôn giả Ratthapala, sau
khi đến liền nói với Tôn giả Ratthapala:
-- Này con thân yêu Ratthapala, có phải con đang ăn cháo ngày hôm
qua? Này con thân yêu Ratthapala, con phải vào nhà của con.
-- Thưa gia chủ, chỗ nào là nhà của chúng tôi, những người xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình? Chúng tôi là những người không gia
đình, thưa gia chủ ! Chúng tôi có đến nhà của gia chủ, thưa gia chủ, nhưng tại
đấy, chúng tôi không nhận được bố thí, không nhận được lời từ chối, chỉ nhận
được lời sỉ nhục.
-- Hãy đi vào nhà, này con thân yêu Ratthapala.
-- Thưa gia chủ, thôi vừa rồi ! Hôm nay tôi đã ăn xong.
-- Vậy này con thân yêu Ratthapala, hãy nhận lời mời ngày mai đến
dùng cơm.
898. Trở về mái nhà xưa
Tôn giả Ratthapala im lặng nhận lời. Rồi người cha của Tôn giả
Ratthapala, sau khi được biết Tôn giả Ratthapala đã nhận lời liền về đến nhà
của mình, cho chất vàng nén và tiền vàng thành một đống lớn, lấy màn che lại,
và cho gọi các người vợ cũ của Tôn giả Ratthapala:
-- Này các con dâu, hãy tự trang điểm với những trang điểm mà xưa
kia các con được thiện nam tử Ratthapala ái lạc và ưa thích.
Rồi người cha của Tôn giả Ratthapala, sau khi đêm ấy đã mãn, sau
khi cho sửa soạn trong nhà của mình, các món ăn thượng vị, loại cứng và loại
mềm, liền báo giờ cho Tôn giả Ratthapala:
-- Ðã đến giờ, này con thân yêu Ratthapala, cơm đã sẵn sàng.
Rồi Tôn giả Ratthapala vào buổi sáng đắp y, cầm bát đi đến ngồi
nhà của người cha mình, sau khi đến ngồi xuống trên chỗ đã soạn sẵn. Rồi người
cha của Tôn giả Ratthapala cho trình bày ra đống vàng nén và tiền vàng và nói
với Tôn giả Ratthapala:
-- Này con thân yêu Ratthapala, đây là tiền tài của mẹ, kia là
tiền tài của cha, kia là tiền tài của tổ tiên. Này con thân yêu Ratthapala, con
có thể thụ hưởng tài vật và làm các phước đức. Này con thân yêu Ratthapala, hãy
từ bỏ tu học, hoàn tục thụ hưởng các tài vật và làm các phước đức.
-- Thưa gia chủ, nếu gia chủ làm theo lời nói của tôi, sau khi
chồng chất đống vàng nén và tiền vàng này vào trong các xe, sau khi cho chở và
hạ xuống giữa sông Hằng, hãy đổ đống vàng này vào giữa dòng sông. Vì sao vậy?
Này gia chủ, vì do nhân duyên này, mà sầu, bi, khổ, ưu, não sẽ khởi lên cho gia
chủ.
Rồi những người vợ cũ của Tôn giả Ratthapala ôm mỗi chân (Tôn giả)
và nói:
-- Thưa phu quân (ayyaputtaka) vì thiên nữ nào mà phu quân sống phạm
hạnh?
-- Các bà chị, không phải vì thiên nữ nào mà chúng tôi sống phạm
hạnh.
-- Phu quân Ratthapala đối với chúng ta gọi chúng ta là bà chị.
Nói lên như vậy, (các người vợ cũ) liền ngã xuống đất, bất tỉnh.
Rồi Tôn giả Ratthapala nói với phụ thân:
-- Thưa gia chủ, nếu gia chủ muốn bố thí đồ ăn thời hãy bố thí đi,
chớ có phiền nhiễu chúng tôi.
-- Hãy ăn, này con thân yêu Ratthapala, cơm đã sẵn sàng.
Rồi người cha của Tôn giả Ratthapala tự tay thân mời và làm cho
thỏa mãn Tôn giả Ratthapala với các món ăn thượng vị, loại cứng và loại mềm.
Rồi Tôn giả Ratthapala sau khi ăn xong, tay đã rời khỏi bát, đứng
dậy và nói bài kệ sau đây:
Hãy nhìn hình bóng trang sức này,
Một nhóm vết thương được tích tụ,
Bệnh nhiều, tham tưởng cũng khá nhiều,
Nhưng không gì kiên cố, thường trú.
Hãy nhìn dung mạo trang sức này,
Với các châu báu, với vòng tai,
Một bộ xương được da bao phủ,
Ðược y phục làm cho sáng chói.
Chân được sơn với son với sáp,
Mặt được thoa với phấn, với bột,
Vừa đủ làm mê hoặc kẻ ngu,
Nhưng vô phương kẻ cầu bờ giác.
Tóc được uốn bảy vòng, bảy lớp,
Mắt được xoa với thuốc, với son,
Vừa đủ làm mê hoặc kẻ ngu,
Nhưng vô phương kẻ cầu bờ giác.
Như hộp thuốc trang hoàng mới mẻ,
Là uế thân được điểm thời trang,
Vừa đủ làm mê hoặc kẻ ngu,
Nhưng vô phương kẻ cầu bờ giác.
Người thợ săn đặt bày lưới sập,
Loài nai khôn chẳng chạm bén chân,
Ăn lúa xong, chúng ta lên đường,
Mặc cho kẻ bắt nai than khóc.
899. Bốn nhận thức của bậc xuất trần thượng sĩ
Tôn giả Ratthapala đọc bài kệ xong đứng dậy, liền đi đến vườn Lộc
Uyển của vua Koravya, sau khi đến liền ngồi xuống nghỉ trưa dưới một gốc cây.
Rồi vua Koravya nói với người thợ săn:
-- Này thợ Săn, hãy dọn dẹp đất vườn ở Lộc Uyển, ta muốn đi thăm
viếng cảnh đẹp.
-- Thưa vâng, Ðại vương.
Người thợ săn vâng đáp vua Koravya, trong khi dọn dẹp vườn Nai,
thấy Tôn giả Ratthapala đang ngồi dưới gốc cây để nghỉ trưa. Sau khi thấy vậy,
người ấy liền đến vua Koravya, sau khi đến liền tâu vua Koravya:
-- Tâu Ðại vương, vườn Nai đã được dọn dẹp. Và ở đấy có thiện nam
tử tên là Ratthapala là con một thế gia ở Thullakotthita mà Ðại vương thường
hay tán thán, vị ấy đang ngồi dưới một gốc cây để nghỉ trưa.
-- Này Thợ săn, hôm nay thế là vừa đủ về vườn cảnh. Nay chúng ta
muốn cung kính cúng dường Tôn giả Ratthapala.
Rồi vua Koravya, sau khi nói: "Ở đây, hãy đem bố thí tất cả
món ăn đã soạn sẵn, loại cứng và loại mềm", ra lệnh cho thắng nhiều cỗ xe
thù thắng, leo lên một cỗ xe thù thắng, liền cùng với các cỗ xe đi ra khỏi
Thullakotthita để yết kiến Tôn giả Ratthapala với đại uy phong của bậc đế
vương. Sau khi cỡi xe cho đến chỗ đất còn có thể cỡi xe được, Ngài xuống xe, đi
bộ, cùng với hàng tùy tùng vương hầu, đến chỗ của Tôn giả Ratthapala, sau khi
đến, nói lên những lời chào đón hỏi thăm với Tôn giả Ratthapala, sau khi nói lên
những lời chào đón hỏi thăm thân hữu, liền đứng một bên. Ðứng một bên, vua
Koravya bạch Tôn giả Ratthapala:
-- Ở đây xin mời Tôn giả Ratthapala ngồi xuống trên nệm voi.
-- Thôi vừa rồi, Ðại vương! Ðại vương hãy ngồi. Tôi đã ngồi trên
chỗ ngồi của tôi.
Rồi vua Koravya ngồi trên chỗ ngồi đã soạn sẵn. Sau khi ngồi, vua
Koravya bạch Tôn giả Ratthapala:
-- Bạch Tôn giả Ratthapala, có bốn sự suy vong này. Chính do thành
tựu bốn sự suy vong này mà ở đây, có người cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Thế nào là bốn? Lão suy vong, bệnh
suy vong, tài sản suy vong, thân tộc suy vong.
Này Tôn giả Ratthapala, thế nào là lão suy vong? Ở đây, thưa Tôn
giả Ratthapala có người niên cao, lạp lớn, đã đến tuổi trưởng thượng, đã sống
mãn kỳ, đã gần mệnh chung. Vị ấy suy tư như sau: "Nay ta đã già, niên cao
lạp lớn, đã đến tuổi trưởng thượng, đã sống mãn kỳ, đã gần mệnh chung. Thật
không dễ gì cho ta thâu được các tài vật chưa thâu hoạch được, hay làm tăng
trưởng các tài vật đã thâu hoạch. Vậy ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình". Vị này, do thành tựu lão suy
vong nên cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia
đình. Như vậy, thưa Tôn giả Ratthapala được gọi là lão suy vong. Nhưng Tôn giả
Ratthapala nay còn trẻ, niên thiếu, còn thanh niên, tóc đen nhánh, trong tuổi
thanh xuân, trong sơ kỳ tuổi đời; Tôn giả Ratthapala đâu có lão suy vong? Vậy
Tôn giả Ratthapala đã biết gì, đã thấy gì, hay đã nghe gì mà xuất gia, từ bỏ
gia đình, sống không gia đình?
Và thưa Tôn giả Ratthapala, thế nào là bệnh suy vong? Ở đây, thưa
Tôn giả Ratthapala, có người bị bệnh, khổ đau, mang trọng bệnh. Vị ấy suy nghĩ
như sau: "Ta bị bệnh, khổ đau, mang trọng bệnh, thật không dễ gì cho ta thâu
được các tài vật chưa thâu hoạch được, hay làm tăng trưởng các tài vật đã thâu
hoạch được. Vậy ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình,
sống không gia đình". Vị này do thành tựu bệnh suy vong nên cạo bỏ râu
tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Như vậy, thưa
Tôn giả Ratthapala, được gọi là bệnh suy vong. Nhưng Tôn giả Ratthapala nay ít
bệnh, ít não, tiêu hóa được điều hòa, không quá lạnh, không quá nóng; Tôn giả
Ratthapala đâu có bệnh suy vong? Tôn giả Ratthapala đã biết gì, đã thấy gì hay
đã nghe gì mà xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
Và thưa Tôn giả Ratthapala, thế nào là tài sản suy vong? Ở đây,
thưa Tôn giả Ratthapala có người giàu sang, tiền của nhiều, tài vật nhiều, và
những tài vật của vị ấy dần dần đi đến chỗ suy vong. Vị ấy suy nghĩ như sau:
"Ta trước đây giàu sang, tiền của nhiều, tài sản nhiều. Những tài vật ấy
của ta dần dần đã đi đến suy vong. Thật không dễ gì cho ta thâu được những tài
vật chưa thâu hoạch được, hay làm cho tăng trưởng những tài vật đã thâu hoạch
được. Vậy ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình". Vị này do thành tựu tài suy vong nên cạo bỏ râu tóc, đắp
áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Như vậy, thưa Tôn giả
Ratthapala được gọi là tài suy vong. Nhưng Tôn giả Ratthapala chính tại
Thullakotthita này, là con của một lương gia đệ nhất; Tôn giả Ratthapala đâu có
tài sản suy vong? Tôn giả Ratthapala đã biết gì, đã thấy gì, hay đã nghe gì mà
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
Và này Tôn giả Ratthapala, thế nào là thân tộc suy vong? Ở đây,
thưa Tôn giả Ratthapala có người có nhiều thân hữu quen biết, bà con huyết
thống, những thân hữu quyến thuộc của người ấy dần dần đi đến chỗ suy vong.
Người ấy suy tư như sau: "Trước kia, ta có nhiều người thân hữu quen biết,
bà con huyết thống. Những thân hữu quyến thuộc ấy của ta dần dần đi đến chỗ suy
vong. Thật không dễ gì cho ta thâu được những tài vật chưa thâu hoạch được, hay
làm cho tăng trưởng những tài vật đã thâu hoạch được. Vậy ta hãy cạo bỏ râu
tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình". Vị này
do thành tựu thân tộc suy vong nên cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ
bỏ gia đình, sống không gia đình. Như vậy, thưa Tôn giả Ratthapala, được gọi là
thân tộc suy vong. Nhưng Tôn giả Ratthapala ở chính tại Thullakotthita này, có
nhiều thân hữu quen biết, bà con huyết thống, Tôn giả Ratthapala đâu có thân
tộc suy vong? Vậy Tôn giả Ratthapala đã biết gì, đã thấy gì hay đã nghe gì mà
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
Thưa Tôn giả Ratthapala, đây là bốn loại suy vong, do thành tựu
bốn loại suy vong này mà ở đây, có người cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình; Tôn giả Ratthapala đâu có những loại
ấy? Vậy Tôn giả đã biết gì, đã thấy gì, hay đã nghe gì mà xuất gia, từ bỏ gia
đình, sống không gia đình?
-- Thưa Ðại vương, có bốn sự thuyết giáo Chánh pháp, được Thế Tôn,
bậc Tri Giả, Kiến giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác giảng dạy. Do tôi biết,
tôi thấy và tôi nghe thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình. Thế nào là bốn?
"Thế giới là vô thường, đi đến hủy diệt", thưa Ðại
vương, đó là thuyết giáo Chánh pháp thứ nhất, do Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến
Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, thuyết giảng. Do tôi biết, tôi thấy và tôi
nghe thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
"Thế giới là vô hộ, vô chủ", thưa Ðại vương, đó là
thuyết giáo Chánh pháp thứ hai, do Thế Tôn, bậc Tri Giả. Kiến Giả, bậc
A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác thuyết giảng. Do tôi biết, tôi thấy và tôi nghe
thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
"Thế giới là vô sở hữu, ra đi cần phải từ bỏ tất cả",
thưa Ðại vương đó là thuyết giáo Chánh pháp thứ ba, do Thế Tôn, bậc Tri Giả,
Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác thuyết giảng. Do tôi biết, tôi thấy,
tôi nghe thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
"Thế giới là thiếu thốn, khao khát, nô lệ cho tham ái",
thưa Ðại vương, đó là thuyết giáo Chánh pháp thứ tư, do Thế Tôn, bậc Tri Giả,
Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác thuyết giảng. Do tôi biết, tôi thấy,
tôi nghe thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Thưa Ðại vương, đây là bốn sự thuyết giáo Chánh pháp, được Thế
Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác giảng dạy. Do tôi
biết, tôi thấy và tôi nghe thuyết giáo ấy, mà tôi xuất gia, từ bỏ gia đình,
sống không gia đình.
-- Tôn giả Ratthapala đã nói: "Thế giới là vô thường đi đến
hủy diệt," ý nghĩa của lời nói này cần phải được hiểu như thế nào, thưa
Tôn giả Ratthapala?
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Khi Ngài 20 tuổi, hay
25 tuổi, Ngài có thiện nghệ về voi, thiện nghệ về ngựa, thiện nghệ về xe, thiện
nghệ về cung, thiện nghệ về kiếm, bắp vế mạnh và cánh tay mạnh, có khả năng và
thiện nghệ trong nghề đánh giặc?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, khi tôi được 20 hay 25 tuổi, tôi thiện
nghệ về voi, tôi thiện nghệ về ngựa, thiện nghệ về xe, thiện nghệ về cung,
thiện nghệ về kiếm, bắp vế mạnh, và cánh tay mạnh, có khả năng và thiện nghệ
trong nghề đánh giặc. Có đôi lúc, thưa Tôn giả Ratthapala, tôi cảm thấy có thần
lực và xem không ai có thể bằng tôi về sức mạnh.
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Nay Ðại vương vẫn còn
bắp vế mạnh, cánh tay mạnh, có khả năng và thiện nghệ đánh giặc như vậy không?
-- Không như vậy, thưa Tôn giả Ratthapala, nay tôi đã già, niên
cao, lạp lớn, đã đến tuổi trưởng thượng, đã sống mãn kỳ, đã gần mệnh chung, gần
80 tuổi thọ. Có đôi lúc, thưa Tôn giả Ratthapala, tôi nghĩ: "Ở đây, ta sẽ
bước chân", nhưng tôi lại bước chân tại chỗ khác.
-- Chính liên hệ với nghĩa này, này Ðại vương, mà Thế Tôn, bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác đã nói: "Thế giới là vô
thường, đi đến hủy diệt", và tôi sau khi biết, sau khi thấy và sau khi
nghe như vậy đã xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
-- Thật vi diệu thay, Tôn Giả Ratthapala! Thật hy hữu thay, Tôn
giả Ratthapala! Ý nghĩa này được Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, Bậc A la hán,
Chánh Ðẳng Giác đã khéo nói: "Thế giới là vô thường, đi đến hủy
diệt". Thật vậy, thưa Tôn giả Ratthapala, thế giới là vô thường, đi đến
hủy diệt.
Nhưng thưa Tôn giả Ratthapala, ở vương quốc này, có đội quân voi,
cũng có đội quân ngựa, cũng có đội quân xa, cũng có đội quân bộ, nếu chúng tôi
gặp nguy khốn thời các đội quân bảo vệ chúng tôi. Tôn giả Ratthapala đã nói:
"Thế giới là vô hộ, vô chủ", ý nghĩa của lời nói này, cần phải được
hiểu như thế nào, thưa Tôn giả Ratthapala?
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Ðại vương có mắc chứng
bệnh kinh niên nào không?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, tôi có bệnh phong kinh niên. Nhiều
khi, thân hữu quen biết, bà con huyết thống đứng xung quanh tôi và nói:
"Nay vua Koravya sẽ mệnh chung, nay vua Koravya sẽ mệnh chung".
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Ðại vương có thể nói
chăng, với các thân hữu quen biết, bà con huyết thống của Ðại vương: "Mong
rằng Tôn giả thân hữu quen biết, bà con huyết thống làm vơi nhẹ sự đau khổ của
tôi! Mong tất cả hãy san sẻ cảm thọ này, để tôi có thể có một cảm thọ nhẹ nhàng
hơn"; hay là Ðại vương chỉ có thể thọ lãnh cảm thọ ấy một mình?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, tôi không có thể nói với các thân hữu
quen biết, bà con huyết thống của tôi: "Mong rằng các Tôn giả thân hữu
quen biết, bà con huyết thống làm vơi nhẹ sự đau khổ của tôi. Mong tất cả hãy
san sẻ cảm thọ này để có thể có một cảm thọ nhẹ nhàng hơn"; và tôi chỉ có
thể thọ lãnh cảm thọ ấy một mình".
-- Chính liên hệ với nghĩa này, này Ðại vương mà Thế Tôn, bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác đã nói: "Thế giới là vô hộ,
vô chủ", và tôi sau khi biết, sau khi thấy và sau khi nghe như vậy, đã
xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
-- Thật vi diệu thay, Tôn giả Ratthapala! Thật hy hữu thay, Tôn
giả Ratthapala! Ý nghĩa này được Thế Tôn bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán,
Chánh Ðẳng Giác đã khéo nói: "Thế giới là vô hộ, vô chủ". Thật vậy,
thưa Tôn giả Ratthapala, thế giới là vô hộ, vô chủ.
Nhưng thưa Tôn giả Ratthapala, ở vương quốc này có rất nhiều vàng nén
và tiền vàng dưới đất và trên mặt đất". Tôn giả Ratthapala đã nói:
"Thế giới là vô sở hữu, ra đi cần phải từ bỏ tất cả". Ý nghĩa của lời
nói này cần phải được hiểu như thế nào, thưa Tôn giả Ratthapala?
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Dầu cho nay Ðại vương
sống thụ hưởng mãn túc, cụ túc năm món dục trưởng dưỡng, Ðại vương có thể nói
được như sau: "Chính như vậy, tôi thọ hưởng mãn túc, cụ túc năm món dục
trưởng dưỡng này"; hay là người khác sẽ thọ hưởng tài sản này, còn Ðại
vương sẽ phải đi theo nghiệp của mình?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, dầu cho nay tôi sống thụ hưởng mãn
túc, cụ túc năm món dục trưởng dưỡng. Tôi không có thể nói được như sau:
"Chính như vậy tôi thọ hưởng mãn túc, cụ túc năm món dục trưởng này".
Chính người khác sẽ thọ hưởng tài sản này, còn tôi phải đi theo nghiệp của tôi.
-- Chính liên hệ với nghĩa này, này Ðại vương, mà Thế Tôn, bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác đã nói: "Thế giới là vô sở
hữu, cần phải ra đi, từ bỏ tất cả". Và tôi sau khi biết, sau khi thấy và
sau khi nghe như vậy, đã xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
-- Thật vi diệu thay, Tôn giả Ratthapala! Thật hy hữu thay, Tôn
giả Ratthapala! Ý nghĩa này được Thế Tôn bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán,
Chánh Ðẳng Giác đã khéo nói: "Thế giới là vô sở hữu, cần phải ra đi, từ bỏ
tất cả". Thật vậy, thưa Tôn giả Ratthapala, thế giới là vô sở hữu, cần
phải ra đi, từ bỏ tất cả.
Tôn giả Ratthapala đã nói: "Thế giới là thiếu thốn, khao
khát, nô lệ cho tham ái". Ý nghĩa của lời nói này cần phải được hiểu như
thế nào, thưa Tôn giả Ratthapala?
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Có phải Ðại vương trị
vì ở Kuru, một nước phồn thịnh?
-- Thưa vâng, Tôn giả Ratthapala. Tôi trị vì ở Kuru, một nước phồn
thịnh.
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Nếu có người đáng tin
cậy, chánh trực đến với Ðại vương từ phương Ðông, và sau khi đến tâu với Ðại
Vương: "Tâu Ðại vương, Ðại vương có biết chăng? Tôi từ phương Ðông lại. Ở
đấy, tôi có thấy một quốc độ lớn, phú cường, phồn thịnh, dân cư trù mật. Tại
đấy có nhiều đội voi, đội ngựa, đội xe, bộ đội. Tại đấy có nhiều ngà voi, tại
đấy có nhiều vàng nén, tiền vàng chưa làm và đã làm, có nhiều phụ nữ. Và có thể
chinh phục quốc độ ấy với vũ lực như thế ấy. Tâu Ðại vương, hãy đi chinh phục
!" Ðại vương sẽ hành động như thế nào?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, sau khi chinh phục quốc độ ấy, tôi sẽ
trị vì.
-- Thưa Ðại vương, Ðại vương nghĩ thế nào? Ở đây có người đến với
Ðại vương từ phương Tây ... từ phương Bắc ... từ phương Nam ... từ bờ biển bên
kia, người ấy đáng tin cậy, chánh trực, tâu với Ðại vương: "Tâu Ðại vương,
Ðại vương có biết chăng? Tôi từ bờ biển bên kia lại. Ở đây, tôi thấy có một
quốc độ lớn, phú cường, phồn thịnh, dân cư trù mật. Tại đấy có nhiều đội voi,
đội ngựa, đội xe, bộ đội. Tại đấy có nhiều ngà voi. Tại đấy có nhiều vàng nén,
tiền vàng chưa làm và đã làm, có nhiều phụ nữ. Và có thể chinh phục quốc độ ấy
với vũ lực như thế ấy. Tâu Ðại vương , hãy đi chinh phục". Ðại vương sẽ
hành động như thế nào?
-- Thưa Tôn giả Ratthapala, sau khi chinh phục quốc độ ấy, tôi sẽ
trị vì.
-- Chính liên hệ với nghĩa này, này Ðại vương mà Thế Tôn, bậc Tri
Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác đã nói: "Thế giới là thiếu
thốn, khao khát, nô lệ cho tham ái, " và tôi sau khi biết, sau khi thấy,
sau khi nghe như vậy, đã xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
-- Thật vi diệu thay, Tôn giả Ratthapala! Thật hy hữu thay, Tôn
giả Ratthapala! Ý nghĩa này được Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán,
Chánh Ðẳng Giác đã khéo nói: "Thế giới là thiếu thốn, khao khát, nô lệ cho
tham ái". Thật vậy, thưa Tôn giả Ratthapala, thế giới là thiếu thốn, khao
khát, nô lệ cho tham ái.
Tôn giả Ratthapala đã giảng như vậy, sau khi giảng như vậy xong,
lại nói thêm như sau:
Ta thấy người giàu sang ở đời,
Có của vì si không bố thí.
Vì tham, họ tích tụ tài vật,
Và chạy theo dục vọng càng nhiều.
Dùng bạo lực, chinh phục quả đất,
Vua trị vì cho đến hải biên,
Không thỏa mãn bờ biển bên này,
Và chạy theo bờ biển bên kia.
Vua cùng rất nhiều loại người khác,
Ái chưa ly, mạng chung đã đến,
Bị thiếu thốn, không bỏ thân họ,
Không thỏa mãn lòng dục ở đời.
Quyến thuộc tán loạn, khóc người ấy:
"Than ôi, người ấy không bất tử ! ".
Mạng thân người ấy vải bao phủ,
Họ đốt lửa làm lễ hỏa thiêu.
Bị thọc với cây, người ấy cháy,
Ðộc mảnh vải, bỏ tiền của lại.
Ở đây, quyến thuộc cùng thân hữu,
Không nơi nương tựa cho kẻ chết.
Kẻ thừa tự, nhận mang tài sản,
Riêng con người, theo nghiệp phải đi,
Tiền của đâu có theo người chết,
Cả vợ con, tài sản, quốc độ.
Tài sản không mua được trường thọ,
Phú quý không tránh được già suy,
Kẻ trí nói đời này thật ngắn,
Thật vô thường, biến đổi luôn luôn.
Kẻ giàu, kẻ nghèo đều cảm xúc,
Người ngu, kẻ trí đồng cảm thọ,
Kẻ ngu bị ngu đánh nằm ngã,
Bậc trí cảm xúc, không run sợ.
Do vậy, trí tuệ thắng tài vật,
Nhờ trí, ở đây được viên thành.
Không thành mãn trong hữu, phi hữu,
Kẻ ngu tạo tác các ác nghiệp.
Nhập thai thác sanh thế giới khác,
Người ấy luân hồi, tiếp tục sanh,
Kẻ thiểu trí chắc hẳn phải là
Nhập thai và sanh thế giới khác.
Như kẻ trộm bị bắt khi trộm,
Ác tánh hại mình do tự nghiệp,
Chúng sanh cũng vậy chết đời khác,
Ác tánh hại mình, do tự lực.
Dục vọng nhiều loại, ngọt, khả ái,
Nhiễu loạn tâm dưới nhiều hình thức,
Thấy hoạn nạn trong dục trưởng dưỡng,
Nên tôi xuất gia, tâu Ðại vương !
Như quả từ đây, người bị rụng,
Cả già lẫn trẻ, khi thân hoại,
Do thấy chính vậy, tôi xuất gia,
Hạnh Sa-môn phải là tối thắng,
Thưa Ðại vương!
II Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hành
III Trắc Nghiệm
No comments:
Post a Comment