TU TẬP THỜI ĐẠI DỊCH
Pháp thoại
Tập Sống Với Thực Tại
Thiền sư Ajahn Chah
Tỳ kheo Khánh-Hỷ chuyển dịch
Đừng bắt chước
Người ta thường có khuynh hướng
bắt chước theo thầy của mình. Họ trở thành bản sao, hình chụp hay rập khuôn
theo thầy. Chẳng khác nào chuyện người huấn luyện ngựa cho nhà vua sau đây.
Người huấn luyện ngựa cho nhà vua
chết, nhà vua thuê một người huấn luyện mới. Bất hạnh thay người mới này bị
kiễng chân. Những con ngựa mới và chọn lọc kỹ càng được mang đến cho y. Và y đã
huấn luyện chúng thuần thục: chạy, phi nước kiệu, kéo xe, v. v., nhưng tất cả
những con ngựa nhỏ đều có bước đi khập khiễng. Thấy lạ, nhà vua cho gọi người
huấn luyện đến hỏi. Khi thấy y khập khiễng bước vào chầu, nhà vua hiểu ra mọi
lẽ và tức khắc mướn một người huấn luyện ngựa khác.
Là những vị thầy, quí sư phải ý
thức đến sức mạnh của những cử chỉ và lối sống, lối tu hành của mình. Và quan
trọng hơn, là học trò, các bạn không nên bắt chước theo hình ảnh, tư thái bên
ngoài của thầy mình. Vị thầy chỉ muốn bạn kiện toàn phần nội tâm của bạn. Hãy
lấy trí tuệ nội tại của bạn làm mô mẫu, đừng bắt chước dáng đi khập khiễng của
thầy.
Nhiều người muốn hành đạo một
cách "tự nhiên." Họ than phiền rằng lối sống ở đây không hợp tự nhiên.
Tự nhiên là cây trong rừng. Nhưng
nếu bạn cất một ngôi nhà trong đó, phải chăng sự tự nhiên không còn nữa? Nếu
bạn biết cách sử dụng cây, xẻ gỗ và cất nhà, cây sẽ có giá trị với bạn nhiều
hơn. Hoặc giả như con chó tự nhiên chạy đây chạy đó theo sau cái mũi của nó.
Ném một khúc xương thì cả đám chó chạy đến cấu xé nhau. Phải chăng đó là tự
nhiên mà bạn muốn?
Nghĩa đúng thực của tự nhiên có
thể khám phá ra bằng giới luật và sự hành thiền. Sự tự nhiên này vượt qua thói
quen, điều kiện và nỗi sợ hãi của chúng ta. Nếu để tâm con người tự do tiến đến
cái gọi là tự nhiên theo cảm tính, không cần rèn luyện -- cảm xúc thế nào thì
làm theo thế ấy, thì tâm sẽ dẫy đầy tham lam, sân hận, si mê. Và đau khổ cũng
phát sinh từ đấy.
Qua thực hành chúng ta có thể cho
phép cây trí tuệ và tình thương trưởng thành một cách tự nhiên, bất kỳ nơi đâu,
cho đến khi nó đơm hoa kết trái.
Ba điểm căn bản thực hành là Thu
Thúc Lục Căn (nghĩa là không chìm đắm và dính mắc trong dục lạc ngũ trần), Ăn
Uống Tiết Độ và Tỉnh Thức.
1. Thu Thúc Lục Căn: Chúng ta có thể dễ dàng nhận ra một cơ
thể bất bình thường: mù, điếc, vẹo, v. v., nhưng rất khó khăn nhận ra một tâm
hồn bất thường. Khi bắt đầu hành thiền, bạn sẽ thấy mọi sự khác hẳn. Bạn sẽ
thấy một tâm hồn "méo mó" mà trước đây bạn thấy có vẻ bình thường.
Bạn sẽ thấy nguy hiểm ở nơi mà trước đây bạn không thấy. Điều này giúp bạn thu
thúc. Bạn trở nên nhạy cảm, như người đi vào rừng sâu ý thức được mối nguy hiểm
của thú dữ, rắn độc, gai nhọn, v. v. Người có vết thương mới, rất thận trọng
trước sự nguy hiểm của ruồi và muỗi độc. Cũng vậy, đối với người hành thiền,
mối nguy hiểm phát xuất từ các đối tượng của giác quan (lục trần). Bởi thế, thu
thúc lục căn là loại đức hạnh cao nhất.
2. Tiết Độ Ăn Uống: Ăn chay thì dễ, nhưng ăn ít và tiết
độ như một thiền sinh thì thật khó khăn. Thay vì ăn chay thường xuyên, hãy học
cách ăn trong chánh niệm. Ý thức được nhu cầu thực sự của mình; học cách phân
biệt giữa muốn và cần.
Đào luyện cơ thể không phải là tự
hành hạ mình. Không ngủ, không ăn đôi lúc có vẻ cực đoan, nhưng nó có giá trị
của nó. Bạn phải thực sự muốn chống lại sự biếng nhác và phiền não. Khuấy động
chúng lên và quan sát chúng. Một khi hiểu được chúng thì những sự thực hành có
vẻ cực đoan trên sẽ không cần thiết nữa. Đó là lý do tại sao chúng ta phải ăn,
ngủ, nói ít lại -- nhằm đè nén tâm luyến ái và khiến chúng tự lộ diện.
3. Tỉnh Thức: Muốn có chánh niệm thì phải có nỗ
lực liên tục, chứ không phải chỉ siêng năng một lúc rồi thôi. Dầu bạn hành
thiền suốt đêm, nhưng những lúc khác bạn để cho lười biếng ngự trị thì cũng
không phải là hành thiền đúng. Phải luôn luôn quan sát, theo dõi tâm như cha mẹ
theo dõi con cái, bảo vệ chúng không để chúng làm bậy, dạy cho chúng biết điều
đúng.
Thật là sai lầm khi nghĩ rằng có
đôi lúc bạn không có cơ hội để hành thiền. Bạn phải luôn luôn nỗ lực để hiểu
chính mình, điều này cũng cần thiết như sự hô hấp của bạn, bạn phải tiếp tục
thở bất kỳ trong hoàn cảnh nào. Nếu bạn không thích một vài hoạt động nào đó,
như tụng kinh hay làm việc chẳng hạn, và bạn đã vất bỏ chúng để hành thiền, như
thế thì bạn chẳng bao giờ được Tỉnh thức.
Đức Phật dạy người nào muốn hiểu
biết thì phải tự mình thấy rõ chân lý. Thế nên không có chút khác biệt nào giữa
những lời tán dương và câu chỉ trích. Dầu người ta nói thế nào cũng không quấy
rầy được bạn. Một người không tự tin sẽ cảm thấy mình xấu khi bị kẻ khác chê
xấu. Hãy tự xét. Nếu họ nói sai, hãy quên đi; nếu họ nói đúng, hãy học theo họ.
Bất kỳ trường hợp nào xẩy ra cũng chẳng có gì. Tại sao phải giận dữ? Nếu bạn có
thể nhìn sự vật như vậy, bạn sẽ thật sự bình an. Chẳng có cái gì là sai cả; tất
cả đều là Pháp. Nếu bạn thật sự sử dụng khí cụ mà Đức Phật đã ban cho bạn, bạn
sẽ không cần phải ganh tị với người khác nữa. Trong khi những kẻ lười biếng chỉ
muốn nghe và tin, bạn có tự tín và có thể kiếm sống bằng sự nỗ lực của chính
mình.
Tuy thế, nếu khi thực hành bạn
chỉ sử dụng những gì bạn có thì cũng phiền toái bởi vì chúng là của bạn. Ban
đầu, có lúc bạn nghĩ việc hành thiền thật khó khăn và bạn đã khư khư nắm giữ
những cái tốt của kẻ khác. Thế rồi, Đức Phật dạy bạn phải làm với những gì bạn
có và bạn nghĩ rằng mọi chuyện đều êm xuôi tốt đẹp. Nhưng rồi bạn lại thấy khó
khăn nữa, Đức Phật lại dạy thêm: Nếu bạn dính mắc và nắm giữ điều gì, dầu của
chính bạn hay của ai đi nữa, bạn cũng gặp phiền toái. Nếu bạn chạy vào bếp nhà
hàng xóm nắm một cục lửa, bạn sẽ bị phỏng tay. Nếu bạn nắm cục lửa nhà bạn, bạn
cũng bị phỏng tay như thường. Vậy thì đừng nắm giữ gì cả.
Đó là lối thực tập áp dụng ở đây
-- phương pháp trực tiếp. Tôi không bằng lòng với ai. Nếu bạn đem kinh điển hay
tâm lý học tranh cãi với tôi, tôi sẽ không tranh cãi. Tôi chỉ trình bày cho
thấy nhân và quả, để bạn hiểu chân lý của pháp hành. Chúng ta tất cả đều phải
nương tựa nơi chính mình.
Hãy tìm hiểu chính thân tâm của
bạn, bạn sẽ hiểu người khác. Gương mặt, cử chỉ, hành động của một người phát
xuất từ trạng thái tâm của người ấy. Đức Phật có thể đọc được chúng bởi vì Ngài
có kinh nghiệm và nhìn thấy với trí tuệ trạng thái tâm làm căn bản cho những
biểu lộ ấy. Cũng như một người già lão luyện đã trải qua thời thơ ấu hiểu rõ
tâm lý trẻ con.
Sự "tự tri" này khác
với trí nhớ. Người già có thể bên trong rất sáng, nhưng bên ngoài có vẻ lờ đờ.
Đọc sách để học hỏi đối với họ rất khó khăn vì họ quên tên, quên mặt, v. v. Có
thể họ biết rõ ràng họ cần một cái thau, nhưng vì trí nhớ kém, họ nói lấy cho
họ một cái ly.
Nếu bạn thấy tình trạng sinh diệt
trong tâm và không dính mắc vào tiến trình, để trôi qua cả hạnh phúc lẫn đau
khổ thì sự tái sinh của tâm sẽ ngắn dần, ngắn dần. Để cho chúng trôi qua, dù
bạn có rơi vào địa ngục đi nữa cũng đừng lo lắng thái quá, bởi vì bạn biết rằng
địa ngục cũng vô thường. Hành thiền đúng đắn thì bạn sẽ thản nhiên nhìn nghiệp
cũ diễn ra và tiêu dần. Hiểu biết cách sinh diệt của sự vật, bạn chỉ cần tỉnh
thức, chánh niệm rồi để chúng tự nhiên trôi chảy theo dòng của chúng. Cũng như
trường hợp có hai cội cây. Nếu bạn vun phân tưới nước cho một cây và bỏ mặc cây
kia thì chẳng cần thắc mắc tại sao một cây lên tốt, còn một cây thì èo uột.
Đừng tìm lỗi người. Nếu cách cư
xử của họ sai lầm, bạn cũng chẳng cần làm khổ mình mà chi. Nếu khi bạn chỉ cho
họ thấy sai lầm của họ mà họ vẫn không sửa đổi, hãy để yên như thế.
Đức Phật đã từng theo học với
nhiều thầy. Ngài thấy phương pháp của thầy thiếu sót, nhưng Ngài không dèm pha
hay làm thầy mất thể diện. Nhờ học hỏi với thái độ khiêm nhường và tôn trọng
nên Ngài thâu thập lợi ích trong khi sống với các thầy. Thật vậy, học với họ
Ngài mới biết hệ thống của họ chưa hoàn hảo. Lại nữa, khi Ngài thành đạo, Ngài
không chỉ trích hay tìm cách dạy lại họ. Sau khi giác ngộ, Ngài kính cẩn nhớ
lại những vị thầy Ngài đã theo học và muốn chia xẻ với họ sự hiểu biết mà Ngài
mới tìm ra.
Tình yêu thật sự là trí tuệ. Tình
yêu như phần lớn mọi người nghĩ chỉ là một cảm giác tạm. Có một món ăn thật
ngon, nhưng nếu mỗi ngày bạn đều ăn như thế, chẳng bao lâu bạn sẽ chán lên tận
cổ. Cũng thế, tình yêu đó cuối cùng đi đến thù hận và phiền muộn. Hạnh phúc thế
gian bao gồm tham ái và luôn luôn dính liền với đau khổ. Thật vậy, đau khổ theo
sau hạnh phúc thế gian như cảnh sát theo sau tên trộm.
Tuy thế, chúng ta không thể loại
bỏ hay ngăn trở loại cảm giác này. Chúng ta không nên dính mắc hay đồng hóa với
chúng mà chỉ cần biết chúng là gì, sau đó Pháp sẽ có mặt. Một người yêu một
người khác rồi cuối cùng người yêu ra đi hay lìa đời. Than khóc hay nhớ tưởng
lâu dài, nắm giữ cái đã thay đổi là đau khổ chứ không phải là tình yêu. Khi
chúng ta thể nhập chân lý, không còn cần hay muốn nữa, trí tuệ và tình yêu thật
sự sẽ lấn át tham ái và tràn ngập thế gian.
Buồn chán không phải là chuyện
thật. Nếu nhìn gần, chúng ta sẽ thấy tâm luôn luôn hoạt động. Như vậy ta luôn
luôn có việc để làm. Hãy nương tựa vào chính mình để làm công việc lặt vặt
trong nhà như dọn dẹp sạch sẽ sau khi ăn, làm công việc trong nhà một cách thận
trọng và chánh niệm, không khua chén bát, không đóng sầm cửa. Những việc lặt
vặt này giúp bạn tiến hành định tâm và khiến cho việc hành thiền dễ dàng hơn.
Chúng cũng có thể chứng tỏ rằng bạn thật sự có chánh niệm hay vẫn còn lạc lối
trong phiền não.
Bạn, những người Tây phương, hay
vội vã. Bởi thế bạn cũng sẽ có hạnh phúc, đau khổ và phiền não cực lớn. Nếu bạn
hành thiền đúng đắn, việc đương đầu với nhiều vấn đề của bạn sẽ là nguồn gốc
của trí tuệ thâm sâu sau này.
Kinh tụng
Kinh Châu
Báu
Ratanasutta
Yānīdha
bhūtāni samāgatāni
Bhummāni vā yāniva antalikkhe
Sabbe va bhūtā sumanā bhavantu
Athopi sakkacca suṇantu bhāsitaṃ
Tasmā hi bhūtāni sāmetha sabbe
Mettaṃ karotha mānusiyā pajāya
Divā ca ratto ca haranti ye baliṃ
Tasmā hi ne rakkhatha appamattā
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Mong khởi lòng hoan hỷ
Thành kính nghe lời nầy
Rồi với tâm bi mẫn
Năng hộ trì nhơn loại
Vốn đêm ngày hồi hướng
Phước lành đến chư thiên
Yaṅkiñci vittaṃ idha vā huraṃ vā
Saggesu vā yaṃ ratanaṃ paṇītaṃ
Na no samaṃ atthi tathāgatena
Idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
Etena saccena suvatthi hotu.
Những vật quí trong đời
Chốn nầy hay nơi khác
Cả châu báu cõi trời
Không gì sánh bằng được
Với Như Lai Thiện Thệ
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ
yadajjhagā sakyamunī samāhito
Na tena dhammena samatthi kiñci
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Pháp bất tử tối thượng
Ly dục diệt phiền não
Phật Thích Ca Mâu Ni
Chứng pháp ấy trong thiền
Không gì sánh bằng được
Pháp thiền vi diệu ấy
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yaṃ
buddhaseṭṭho parivaṇṇayī suciṃ
samādhimānantarikaññamāhu
samādhinā tena samo na vijjati
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītam
etena saccena suvatthi hotu
Con đường thanh lọc tâm
Là tu tập thiền định
Chứng hiện tại lạc trú
Ðức Phật hằng ngợi khen
Không gì so sánh được
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye puggalā
aṭṭhasataṃ pasaṭṭhā
cattāri etāni yugāni honti
te dakkhiṇeyyā sugatassa sāvakā
etesu dinnāni mahapphalāni
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Thánh tám vị bốn đôi
Là những bậc ứng cúng
Ðệ tử đấng Thiện Thệ
Ðược trí giả tán thán
Cúng dường đến các ngài
Hưởng vô lượng công đức
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye
suppayuttā manasā daḷhena
nikkāmino gotamasāsanamhi
te pattipattā amataṃ vigayha
laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc tu hành thiểu dục
Với ý chí kiên trì
Khéo chơn chánh phụng hành
Lời dạy đức Ðiều Ngự
Chứng đạt quả giải thoát
Thể nhập đạo bất tử
Lạc trú quả tịch tịnh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yathindakhīlo
paṭhaviṃ sito siyā
catubbhi vātebhi asampakampiyo
tathūpamaṃ suppurisaṃ vadāmi
yo ariyasaccāni aveccapassati
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ví như cột trụ đá
Khéo chôn chặt xuống đất
Dầu bốn hướng cuồng phong
Cũng không thể lay động
Ta nói bậc chân nhân
Liễu ngộ tứ thánh đế
Cũng tự tại bất động
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye
ariyasaccāni vibhāvayanti
gambhīrapaññena sudesitāni
kiñcāpi te honti bhusappamattā
na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyanti
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Chứng tri lý thánh đế
Ðược đức Gô Ta Ma
Khéo thuyết giảng tường tận
Các ngài dù phóng dật
Thì cũng không bao giờ
Tái sanh kiếp thứ tám
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Sahāvassa
dassanasampadāya
tayassu dhammā jahitā bhavanti
sakkāyadiṭṭhi vicikicchitañca
sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñci
catūhapāyehi ca vippamutto
cha cābhiṭṭhānāni abhabbo kātuṃ
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhờ chứng đạt chánh trí
Ðọan trừ ba kiết sử
Thân kiến và hoài nghi
Luôn cả giới cấm thủ
Thoát khỏi bốn đọa xứ
Bậc nhập lưu không tạo
Sáu bất thiện trọng nghiệp
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Kiñcāpi so
kammaṃ karoti
pāpakaṃ kāyena vācāyuda cetasā vā
abhabbo so tassa paṭicchadāya
abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇtītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Dù vô tâm phạm lỗi
Bằng thân lời hay ý
Cũng không hề che dấu
Ðược xứng danh hiền thánh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
[phân đoạn 11]
Vanappagumbe
yathā phussitagge
gimhānamāse paṭhamasmiṃ gimhe
tathūpamaṃ dhammavaraṃ adesayi
nibbānagāmiṃ paramaṃ hitāya
idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Thế Tôn thuyết giảng
Pháp đưa đến niết bàn
Tịnh lạc và thù thắng
Lợi ích chúng hữu tình
Ví như mưa đầu hạ
Khiến ngàn cây đâm chồi
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Vanappagumbe, 14 cây cao trong rừng
yathā, giống như
phussita (= phussitehi)
+ agge, đơm đầy hoa nở
gimhāna + māse, trong tháng mùa hạ
paṭhamasmiṁ gimhe, đầu
hè
Tathā, như vậy
upamaṁ, tương tự
Dhamma[ssa] + varaṁ, Pháp tối thượng
adesayī, he preached, aorist, 3rd person, singular
Nibbāna[ssa] + gāmiṁ, goes to Nibbāna, dative + accusative, masculine, singular
(tappurisa)
paramaṁ + hitāya, to the highest benefit, syntactic compound, dative, masculine, singular
Idaṁ pi, nầy
Saṅghe, Đức Tăng
ratanaṁ, châu báu
paṇītaṁ, tối thượng, thù thắng
etena, bởi (điều) nầy
saccena, lời chân thành, chân ngôn
suvatthi, sự tốt lành, bình an, cát tường
hotu, hãy có, hãy thành tựu
No comments:
Post a Comment