Trung Bộ Kinh - Majjhima Nikaya
Giảng sư: TT Giác Đẳng
GIÁO TRÌNH TRUNG BỘ KINH HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 9/3/2020
72. Kinh Dạy
Vacchagotta về Lửa
(Aggivacchagotta
sutta)
811. Tại sao gọi là Kinh Dạy Vacchagotta về Lửa?
Tên bài kinh cũng lấy từ hai điểm của của nội dung. Như kinh
trước, Vacchagotta là tên của một du sĩ
ngoại đạo, người thỉnh giáo Đức Phật. Thí dụ về lửa được Đức Thế Tôn dùng để nêu
lên ý nghĩa tế nhị nên được dùng để đặc tên kinh.
812. Đại ý Kinh Dạy Vacchagotta về Lửa là gì?
Thuở ấy khi Đức Thế Tôn ở Savatthi (Xá-vệ) Jetavana (Kỳ viên tịnh
xá), tại tinh xá ông Anathapindika (Cấp Cô Ðộc), bấy giờ du sĩ ngoại đạo Vacchagotta
tìm đến Đức Thế Tôn nêu lên mười câu hỏi được xem là cơ sở tranh luận của các tôn
giáo, học phái thời ấy. Đức Thế Tôn nói rõ là đó là những điều mà Ngài không trả
lời và giải thích tại sao không được trả lời.
813. Vacchagotta nêu lên câu hỏi gì?
Đó là 10 “câu hỏi cổ điển” của tôn giáo và triết học vốn thường được
tranh biện giữa sáu trường phái tôn giáo đương thời với Đức Phật:
1.
Thế giới là thường trú, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư vọng?
2.
Thế giới là vô thường, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư vọng?
3.
Thế giới là hữu biên, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư vọng?
4.
Thế giới là vô biên, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư vọng?
5.
Sinh mạng và thân thể là một, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư
vọng?
6.
Sinh mạng và thân thể là khác, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là hư
vọng?
7.
Như Lai có tồn tại sau khi chết, chỉ như vậy là chơn, ngoài ra là
hư vọng"?
8.
Như Lai không có tồn tại sau khi chết, chỉ như vậy là chơn, ngoài
ra là hư vọng?
9.
Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết, chỉ như vậy là
chơn, ngoài ra là hư vọng?
10.
Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết, chỉ
như vậy là chơn, ngoài ra là hư vọng?
814. Đức Thế Tôn dạy gì về những câu hỏi đó?
Trí tuệ khi sự dụng thì hiện khởi nhưng không phải luôn luôn có mặt
hiện hữu trong mọi thời khắc nên nói như vậy là không thích đáng:
-- Này Vaccha, nghĩ rằng: "Thế giới là thường trú", như
vậy là tà kiến, kiến trù lâm, kiến hoang vu, kiến hý luận, kiến tranh chấp,
kiến kiết phược, đi đôi với khổ, với tàn hại, với não hại, với nhiệt não, không
hướng đến yểm ly, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn.
Này Vaccha, nghĩ rằng: "Thế giới là thường trú"...
"Thế giới là vô thường"... "Thế giới là hữu biên"...
"Thế giới là vô biên"... "Sinh mạng và thân thể là một"...
"Sinh mạng và thân thể là khác"... "Như Lai có tồn tại sau khi
chết"... "Như Lai không có tồn tại sau khi chết"... "Như
Lai có tồn tại và không có tồn tại sau khi chết"... Này Vaccha, nghĩ rằng:
"Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết", như
vậy là tà kiến, kiến trù lâm, kiến hoang vu, kiến hý luận, kiến tranh chấp,
kiến kiết phược, đi đôi với khổ, với tàn hại, với não hại, với nhiệt não, không
hướng đến yểm ly, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn.
Này Vaccha, Ta thấy có sự nguy hại này mà Ta không chấp nhận hoàn toàn những
tri kiến như vậy.
815. Vacchagotta hỏi tiếp câu gì?
Vacchaggotta sau khi nghe Đức Phật nói về sự vô ích của các luận
điểm trên đã hỏi Đức Phật có luận điểm gì? (Trong bản tiếng Việt dịch chữ
diṭṭ̣higata là tà kiến thật ra không chính xác mà là luận điểm hay
cái nhìn dựa trên suy luận. Đức Phật dạy Ngài không có luận điểm mà chỉ chó
thấy biết - diṭṭ̣ha):
-- Nhưng Tôn giả Gotama có tà kiến nào không?
-- Này Vaccha, tà kiến đã được Như Lai đoạn trừ. Nhưng này Vaccha,
đây là điều Như Lai đã thấy: "Ðây là sắc, đây là sắc tập, đây là sắc diệt;
đây là thọ, đây là thọ tập, đây là thọ diệt; đây là tưởng, đây là tưởng tập,
đây là tưởng diệt; đây là hành, đây là hành tập, đây là hành diệt; đây là thức,
đây là thức tập, đây là thức diệt". Do vậy, ta nói rằng, với sự đoạn trừ,
ly tham, đoạn diệt, xả bỏ, vứt bỏ tất cả ảo tưởng của tất cả hôn mê, của tất cả
ngã kiến, ngã sở kiến, mạn tùy miên, mà Như Lai được giải thoát, không còn chấp
thủ.
-- Thưa Tôn giả Gotama, một Tỷ-kheo được tâm giải thoát như vậy
sanh khởi chỗ nào?
-- Sanh khởi, này Vaccha, không có áp dụng.
-- Như vậy, Tôn giả Gotama, vị ấy không sanh khởi?
-- Không sanh khởi, này Vaccha, không có áp dụng.
-- Như vậy, Tôn giả Gotama, vị ấy sanh khởi và không sanh khởi?
-- Sanh khởi và không sanh khởi, này Vaccha, không có áp dụng.
-- Như vậy, Tôn giả Gotama, vị ấy không sanh khởi và không không
sanh khởi?
-- Không sanh khởi và không không sanh khởi, này Vaccha, không có
áp dụng.
-- Khi được hỏi: "Tôn giả Gotama, vị Tỷ-kheo được tâm giải
thoát như vậy sanh khởi tại chỗ nào?", Tôn giả đáp: "Sanh khởi, này
Vaccha, không có áp dụng". Khi được hỏi: "Như vậy, Tôn giả Gotama, vị
ấy không sanh khởi?" Tôn giả đáp: "Không sanh khởi, này Vaccha, không
có áp dụng". Khi được hỏi: "Như vậy, Tôn giả Gotama, vị ấy sanh khởi
và không sanh khởi?", Tôn giả đáp: "Sanh khởi và không sanh khởi, này
Vaccha, không có áp dụng". Khi được hỏi: "Như vậy, Tôn giả Gotama, vị
ấy không sanh khởi và không không sanh khởi?", Tôn giả đáp: "Không
sanh khởi và không không sanh khởi, này Vaccha, không có áp dụng". Thưa
Tôn giả Gotama, tôi trở thành vô tri về điểm này, tôi trở thành mê mờ về điểm
này, và một số tin tưởng tôi đã có đối với Tôn giả Gotama do các cuộc đàm thoại
lúc trước đem lại, nay đã biến mất nơi tôi.
-- Này Vaccha, thôi vừa rồi, vô tri của Ông! Thôi vừa rồi, mê mờ
(của Ông)! Này Vaccha, sâu kín là pháp này, khó thấy, khó giác ngộ, an tịnh,
thù thắng, không thể luận bàn, tế nhị, chỉ bậc trí mới hiểu. Thật rất khó cho
Ông có thể hiểu được, khi Ông thuộc tri kiến khác, kham nhẫn khác, lý tưởng
khác, hành trì khác, đạo sư khác. Và này Vaccha, nay Ta trở lại hỏi Ông. Hãy
trả lời nếu Ông kham nhẫn. Này Vaccha, Ông nghĩ thế nào? Nếu một ngọn lửa cháy
đỏ trước mặt Ông, Ông có biết: "Ngọn lửa này cháy đỏ trước mặt tôi?"
-- Tôn giả Gotama, nếu một ngọn lửa cháy đỏ trước mặt tôi, tôi có
biết: "Ngọn lửa này cháy đỏ trước mặt tôi"?
-- Nhưng nếu, này Vaccha, có người hỏi Ông như sau: "Ngọn lửa
này cháy đỏ trước mặt Ông, ngọn lửa này do duyên gì mà cháy đỏ?", nếu được
hỏi vậy, này Vaccha, Ông trả lời như thế nào?
-- Thưa Tôn giả Gotama, nếu có người hỏi tôi như sau: "Ngọn
lửa này cháy đỏ trước mặt Ông, ngọn lửa này do duyên gì mà cháy đỏ?", nếu
được hỏi vậy, thưa Tôn giả Gotama, tôi sẽ trả lời như sau: "Ngọn lửa cháy
đỏ trước mặt tôi, ngọn lửa này cháy đỏ do duyên nhiên liệu cỏ và củi".
-- Này Vaccha, nếu ngọn lửa ấy bị tắt trước mặt Ông, Ông có biết:
"Ngọn lửa này đã tắt trước mặt tôi?"
-- Tôn giả Gotama, nếu ngọn lửa ấy được tắt trước mặt tôi, tôi sẽ
biết: "Ngọn lửa này đã tắt trước mặt tôi".
-- Này Vaccha, nếu có người hỏi Ông như sau: "Ngọn lửa này đã
tắt trước mặt Ông, ngọn lửa ấy từ đây đã đi về phương hướng nào, phương Ðông,
phương Tây, phương Bắc, hay phương Nam?", được hỏi vậy, này Vaccha, Ông
trả lời thế nào?
-- Không có thể áp dụng ở đây, Tôn giả Gotama. Vì rằng, này Tôn
giả Gotama, ngọn lửa ấy đã cháy vì duyên nhiên liệu cỏ và củi. Khi cỏ và củi ấy
hết và vì không có nhiên liệu khác, nên được xem là không có nhiên liệu, đã bị
tắt.
816. Tại sao cả bốn câu tứ cú bách phi đều không thể nói về Như
Lai sao khi viên tịch?
Tất cả suy luận về Như Lai sau khi viên tịch đều dựa trên sự tồn
tại hay không tồn tại của năm uẩn vốn không phải là cơ sở để hiểu về Niết bàn:
-- Cũng vậy, này Vaccha, do sắc pháp này, nhờ đó mà một người nhận
biết Như Lai có thể nhận biết được, sắc pháp ấy đã được Như Lai đoạn diệt, cắt
tận gốc rễ, làm cho như thân cây tala không được tái sanh, không thể sanh khởi
trong tương lai. Giải thoát khỏi cái gọi là sắc, này Vaccha, là Như Lai, thâm
sâu, vô lượng, khó dò đến đáy như đại dương. Khởi lên không có áp dụng, không
khởi lên không có áp dụng, khởi lên và không khởi lên không có áp dụng, không
khởi lên và không không khởi lên không có áp dụng.
Do thọ này, nhờ đó mà một người nhận biết Như Lai có thể nhận biết
được, thọ ấy đã được Như Lai đoạn diệt, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như thân
cây tala không được tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai. Giải thoát
cái gọi là thọ, này Vaccha, là Như Lai, thâm sâu, vô lượng khó dò đến đáy đại
dương, khởi lên không có áp dụng, không khởi lên không có áp dụng, khởi lên và
không khởi lên không có áp dụng, không khởi lên và không không khởi lên không
có áp dụng.
Do tưởng này, nhờ đó mà một người nhận biết Như Lai có thể nhận
biết được, tưởng ấy đã được Như Lai đoạn diệt, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như
thân cây tala không được tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai. Giải
thoát cái gọi là tưởng, này Vaccha, là Như Lai, thâm sâu, vô lượng, khó dò đến
đáy đại dương, khởi lên không có áp dụng, không khởi lên không có áp dụng, khởi
lên và không khởi lên không có áp dụng, không khởi lên và không không khởi lên
không có áp dụng.
Do những hành này, nhờ đó mà một người nhận biết Như Lai có thể
nhận biết được, các hành ấy đã được Như Lai đoạn diệt, cắt đứt tận gốc rễ, làm
cho như thân cây tala không được tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
Giải thoát những cái gọi là hành, này Vaccha, là Như Lai, thâm sâu, vô lượng
khó dò đến đáy đại dương, khởi lên không có áp dụng, không khởi lên không có áp
dụng, khởi lên và không khởi lên không có áp dụng, không khởi lên và không
không khởi lên, không có áp dụng.
Do thức này, nhờ đó mà một người nhận biết Như Lai có thể nhận
biết được, cái thức ấy đã được Như Lai đoạn diệt, cắt đứt được tận gốc rễ, làm
cho như thân cây tala không được tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
Giải thoát cái gọi là thức, này Vaccha, là Như Lai, thâm sâu, vô lượng, khó dò
đến đáy như đại dương, khởi lên không có áp dụng, không khởi lên không có áp
dụng, khởi lên và không khởi lên không có áp dụng, không khởi lên và không
không khởi lên không có áp dụng.
817. Sau khi nghe vậy Vacchagotta đã có thái độ thế nào?
Vacchagotta phát tâm quy ngưỡng Tam Bảo:
Khi được nói vậy, du sĩ ngoại đạo Vacchagotta bạch Thế Tôn:
-- Thưa Tôn giả Gotama, như một cây tala lớn, không xa làng hay
thị trấn, vì vô thường nên cành lá rơi rụng, vỏ và đọt non rơi rụng, giác cây
rơi rụng và sau một thời gian, với cành lá rơi rụng, với vỏ và đọt non rơi
rụng, với giác cây rơi rụng, cây ấy thuần tịnh chỉ còn lại lõi cây. Cũng vậy,
lời nói này của Tôn giả Gotama, với cành lá rơi rụng, với vỏ và đọt non rụng,
với giác cây rơi rụng, lời nói ấy thuần tịnh, chỉ còn lại lõi cây.
Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật vi diệu thay, Tôn giả
Gotama! Như người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những
gì bị che kín, chỉ đường cho người bị lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng
tối để những ai có mắt có thể thấy sắc; cũng vậy, Chánh pháp đã được Tôn giả
Gotama dùng nhiều phương tiện trình bày giải thích. Con xin quy y Tôn giả
Gotama, quy y Pháp và quy y Tăng. Mong Tôn giả Gotama nhận con làm đệ tử, từ
nay trở đi cho đến mạng chung, con xin trọn đời quy ngưỡng.
II Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hànhThảo luận 2. Nếu tứ diệu đế được bàn luận như triết lý thì có được xem là phù phiếm? - ĐĐ Nguyên Thông
Thảo luận 3. Phải chăng trong Phật pháp không nhất thiết phải có câu trả lời cho tất cả câu hỏi? - TT Pháp Tân
Thảo luận 4. TT Giác Đẳng đúc kết phần thảo luận
Thảo luận 4. TT Giác Đẳng đúc kết phần thảo luận
III Trắc Nghiệm
Trắc nghiệm 1. Niết bàn có nhiều khía cạnh vượt tầm hiểu biết thường thức như vậy khi người Phật tử hướng cầu cứu cánh thì nên nghĩ về điều nào sau đây?
A. Thấy rõ chân tướng của năm uẩn /
B. Đoạn tận kiết sử cột trói /
C. Chấm dứt toàn bộ khổ đau /
D. Cả ba câu trên
ĐĐ Pháp Tín cho đáp án trắc nghiệm 1: D
No comments:
Post a Comment