Trung Bộ Kinh - Majjhima Nikaya
Giảng sư: TT Giác Đẳng
GIÁO TRÌNH TRUNG BỘ KINH HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 13/4/2020
101. Kinh Devadaha (Devadaha sutta)(tiếp theo)
1001. Nếu mười tùy thuyết là đúng thì sự tu khổ hạnh của Đạo Jain đáng chỉ trích
Đức Thế Tôn đã đưa ra mười giả thuyết (vādānuvādā) mà qua đó nếu
những giả thuyết nầy đúng với sự thật thì sự hành trì khổ hạnh của Nigantha đáng
chỉ trích:
Này các Tỷ-kheo, các Nigantha nói như vậy. Này các Tỷ-kheo, mười
thuyết tùy thuyết (Tùy thuận thuyết Vadanuvada) hợp pháp do các Nigantha đã nói
như vậy đưa đến sự chỉ trích:
(1) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân các việc làm quá
khứ, lãnh thọ lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, các Nigantha thật sự đã làm những
ác hạnh trong thời quá khứ, nên nay họ phải lãnh thọ những cảm giác đau đớn,
cực khổ, thống khổ như vậy.
(2) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân một vị Tạo hóa tạo
ra lãnh thọ những cảm giác lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, các Nigantha thật sự
được tạo ra bởi một vị Tạo hóa ác độc, vì rằng nay họ lãnh thọ những cảm giác
đau đớn, cực khổ, thống khổ.
(3) Như vậy, này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân kết hợp các
điều kiện (sangatibhava), thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, các Nigantha
thật sự bị ác kết hợp, vì rằng nay họ lãnh thọ những cảm giác đau đớn, cực khổ,
thống khổ như vậy.
(4) Này các Tỷ-kheo, nếu các loài hữu tình do nhân sanh loại
(ahbijati) lãnh thọ những cảm giác lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, các Nigantha
thật sự bị ác sinh loại, vì rằng nay họ lãnh thọ những cảm giác đau đớn, cực
khổ, thống khổ như vậy.
(5) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân tinh tấn hiện tại,
thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, các Nigantha thật sự đã tạo ác tinh tấn
hiện tại, vì rằng nay họ lãnh thọ những cảm giác đau đớn, cực khổ, thống khổ.
(6) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân việc làm quá khứ thọ
lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích. Nếu các hữu tình không do nhân
việc làm quá khứ thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích.
(7) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân được một vị Tạo hóa
tạo ra thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích. Nếu các hữu tình không
do nhân được một vị Tạo hóa tạo ra thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ
trích.
(8) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân kết hợp các điều
kiện thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích. Nếu các hữu tình không
do nhân kết hợp các điều kiện thọ lãnh lạc khổ các Nigantha đáng bị chỉ trích.
(9) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân sanh loại thọ lãnh
lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích. Nếu các hữu tình không do nhân sanh
loại thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích.
(10) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân tinh cần hiện tại
thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích. Nếu các hữu tình không do
nhân tinh cần hiện tại thọ lãnh lạc khổ, các Nigantha đáng bị chỉ trích.
Này các Tỷ-kheo, các Nigantha nói như vậy. Này các Tỷ-kheo, mười
thuyết tùy thuyết hợp pháp các Nigantha đã nói như vậy đưa đến sự chỉ trích.
Như vậy, này các Tỷ-kheo, sự tinh tấn của các Nigantha là không có kết quả, sự
tinh cần của họ là không có kết quả.
1002. Sự nỗ lực hiện tại có lợi lạc
Phải thấy được giá trị của sự cải thiện cuộc sống bằng ý chí. Chỉ
cần vài thí dụ có thể thấy điều đó:
-- Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sự tinh tấn có kết quả? Ở đây,
này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo không để cho tự ngã chưa bị nhiếp phục, bị đau khổ
nhiếp phục và không từ bỏ lạc thọ hợp pháp, và không để lạc thọ ấy chi phối. Vị
ấy biết như sau: "Trong khi ta tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ này,
do chống lại nguyên nhân đau khổ, ta không có tham dục. Nhưng trong khi ta xả
đối với nguyên nhân đau khổ này, trong khi tu tập xả, ta không có tham
dục". Khi vị Tỷ-kheo tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ, do tinh cần
chống lại nguyên nhân đau khổ, vị ấy không có tham dục. Do vậy, ở đây, vị ấy
tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ. Nhưng trong khi vị ấy xả đối với nguyên
nhân đau khổ, trong khi tu tập xả, vị ấy không có tham dục. Do vậy, ở đây, vị
ấy tu tập xả. Trong khi vị ấy tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ ấy, do
tinh cần chống lại nguyên nhân, vị ấy không có tham dục. Như vậy sự đau khổ ấy
đối với vị ấy được diệt tận. Trong khi vị ấy xả đối với nguyên nhân đau khổ ấy,
trong khi tu tập xả, vị ấy không có tham dục. Như vậy sự đau khổ ấy đối với vị
ấy được diệt tận.
Này các Tỷ-kheo, ví như một người luyến ái một nữ nhân, tâm tư say
đắm, nhiệt tình ái mộ, nhiệt tình luyến mộ. Người ấy thấy nữ nhân này đứng với
một người đàn ông khác, nói chuyện, đùa giỡn và cười cợt. Này các Tỷ-kheo, các
Ông nghĩ thế nào? Người ấy, khi thấy nữ nhân này đứng với một người đàn ông
khác, nói chuyện, đùa giỡn và cười cợt, có sanh sầu, bi, khổ, ưu, não không?
-- Thưa có vậy, bạch Thế Tôn. Vì sao vậy? Vì rằng người ấy luyến
ái nữ nhân kia, tâm tư say đắm, nhiệt tình ái mộ, nhiệt tình luyến mộ. Do vậy,
người ấy khi thấy nữ nhân kia đứng với một người đàn ông khác, nói chuyện, đùa
giỡn và cười cợt, nên sanh sầu, bi, khổ, ưu, não.
-- Nhưng này các Tỷ-kheo, người ấy có thể suy nghĩ như sau:
"Ta luyến ái nữ nhân này, tâm tư say đắm, nhiệt tình ái mộ, nhiệt tình
luyến mộ. Khi ta thấy nữ nhân này đứng với một người đàn ông khác, nói chuyện
đùa giỡn và cười cợt, ta sanh sầu, bi, khổ, ưu, não. Vậy ta hãy bỏ lòng tham
luyến đối với nữ nhân này". Rồi người ấy bỏ lòng tham luyến đối với nữ
nhân kia. Sau một thời gian, người ấy thấy nữ nhân kia đứng với một người đàn
ông khác, nói chuyện, đùa giỡn và cười cợt. Này các Tỷ-kheo, các Ông nghĩ thế
nào? Người ấy khi thấy nữ nhân kia đứng với một người đàn ông khác, nói chuyện,
đùa giỡn và cười cợt, có sanh sầu, bi, khổ, ưu não, không?
-- Bạch Thế Tôn, không. Vì sao vậy? Bạch Thế Tôn vì rằng, người
này đối với nữ nhân kia không còn tham luyến. Do vậy, khi thấy nữ nhân kia đứng
với một người đàn ông khác, nói chuyện, đùa giỡn và cười cợt, người ấy không
sanh sầu bi, khổ, ưu, não.
-- Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, một người không để cho tự ngã chưa
bị nhiếp phục, bị đau khổ nhiếp phục và không từ bỏ lạc thọ hợp pháp, và không
để lạc thọ ấy chi phối. Vị ấy biết như sau: "Trong khi ta tinh cần chống
lại nguyên nhân đau khổ này, do chống lại nguyên nhân đau khổ, ta không có tham
dục. Nhưng trong khi ta xả đối với nguyên nhân đau khổ này, trong khi tu tập
xả, ta không có tham dục". Khi vị ấy tinh cần chống lại nguyên nhân đau
khổ, do tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ, vị ấy không có tham dục. Do
vậy, ở đây, vị ấy tinh cần chống lại nguyên nhân đau khổ. Nhưng trong khi vị ấy
xả đối với nguyên nhân đau khổ, trong khi tu tập xả, vị ấy không có tham dục.
Do vậy, ở đây, vị ấy tu tập xả. Trong khi vị ấy tinh cần chống lại nguyên nhân
đau khổ ấy, do tinh cần chống lại nguyên nhân, vị ấy không có tham dục. Như
vậy, sự đau khổ đối với vị ấy được diệt tận. Trong khi vị ấy xả đối với nguyên
nhân đau khổ ấy, trong khi tu tập xả, vị ấy không có tham dục. Như vậy, sự đau
khổ đối với vị ấy được diệt tận. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn có
kết quả, sự tinh cần có kết quả.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo lại suy nghĩ như sau:
"Khi ta trú vào lạc, bất thiện pháp tăng trưởng, thiện pháp giảm thiểu.
Nhưng khi ta tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã, các bất thiện pháp giảm
thiểu, các thiện pháp tăng trưởng. Vậy ta hãy tinh cần dùng đau khổ chống với
tự ngã". Vị ấy tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã. Do tinh cần dùng
đau khổ chống với tự ngã, các bất thiện pháp giảm thiểu, các thiện pháp tăng
trưởng. Vị ấy sau một thời gian, không tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã.
Vì sao vậy? Vì mục đích vị Tỷ-kheo ấy tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã đã
thành tựu. Do vậy, sau một thời gian vị ấy không tinh cần dùng đau khổ chống
với tự ngã.
Ví như, này các Tỷ-kheo, một người làm tên, hơ nóng và đốt nóng
thân tên giữa hai ngọn lửa, khiến thân tên được thẳng và dễ uốn nắn. Nhưng này
các Tỷ-kheo, khi thân tên của người làm tên, đã được hơ nóng và đốt nóng giữa
hai ngọn lửa trở thành thẳng và dễ uốn nắn, người ấy sau một thời gian không
còn hơ nóng và đốt nóng thân tên giữa hai ngọn lửa, khiến thân tên được thẳng
và dễ uốn nắn. Vì sao vậy? Vì mục đích người làm tên ấy hơ nóng và đốt nóng
thân tên giữa hai ngọn lửa, khiến thân tên được thẳng và dễ uốn nắn đã được
thành tựu. Do vậy, sau một thời gian, người ấy không còn hơ nóng, đốt nóng thân
tên giữa hai ngọn lửa để trở thành thẳng và dễ uốn nắn.
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo ấy suy nghĩ như sau:
"Khi ta trú vào lạc, bất thiện pháp tăng trưởng, thiện pháp giảm thiểu.
Nhưng khi ta tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã, các bất thiện pháp giảm
thiểu, các thiện pháp tăng trưởng. Vậy ta hãy tinh cần dùng đau khổ chống với
tự ngã". Vị ấy tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã. Do tinh cần dùng
đau khổ chống với tự ngã, các bất thiện pháp giảm thiểu, các thiện pháp tăng
trưởng. Vị ấy sau một thời gian, không tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã.
Vì sao vậy? Vì mục đích vị Tỷ-kheo ấy tinh cần dùng đau khổ chống với tự ngã đã
thành tựu. Do vậy, sau một thời gian, vị ấy không tinh cần dùng đau khổ chống
với tự ngã. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh cần có kết quả.
1003. Con đường giới, định, tuệ
Con đường giải thoát được Đức Phật truyền dạy khởi sự với lòng
tịnh tính và tiếp theo là sự tu tập giới uẩn, định uẩn và tuệ uẩn:
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, ở đây, Như Lai sanh ra ở đời, bậc
A-la-hán, Chánh Ðẳng giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng
Sĩ, Ðiều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Như Lai sau khi riêng tự
chứng ngộ với thượng trí, thế giới này là Thiên giới, Ma giới, Phạm thiên giới,
gồm cả thế giới này với Sa-môn, Bà-la-môn, Thiên, Nhơn, lại tuyên bố điều Ngài
đã chứng ngộ. Ngài thuyết pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, đầy đủ văn
nghĩa, Ngài truyền dạy Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ thanh tịnh.
Người gia trưởng hay con người gia trưởng, hay một người sanh ở
giai cấp (hạ tiện) nghe pháp ấy, sau khi nghe pháp, người ấy sanh lòng tín
ngưỡng Như Lai. Khi có lòng tín ngưỡng ấy, người ấy suy nghĩ: "Ðời sống
gia đình đầy những triền phược, con đường đầy những bụi đời. Ðời sống xuất gia
phóng khoáng như hư không. Thật không dễ gì cho một người sống ở gia đình có
thể sống theo Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh, trắng bạch như
vỏ ốc. Vậy ta nên cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình". Một thời gian sau, người ấy bỏ tài sản nhỏ, hay bỏ tài
sản lớn, bỏ bà con quyến thuộc nhỏ, hay bỏ bà con quyến thuộc lớn, cạo bỏ râu
tóc, đắp áo cà-sa, và xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Vị ấy xuất gia như vậy, hành trì các học giới và hạnh sống các
Tỷ-kheo, từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết xấu hổ, sợ
hãi, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh và loài hữu
tình. Vị ấy từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, chỉ mong những
vật đã cho, tự sống thanh tịnh, không có trộm cướp. Vị ấy từ bỏ đời sống không
Phạm hạnh, sống theo Phạm hạnh, sống đời sống viễn ly, tránh xa dâm dục hạ
liệt.
Vị ấy từ bỏ nói láo, nói những lời chân thật, liên hệ đến sự thật,
chắc chắn, đáng tin cậy, không lường gạt đời. Vị ấy từ bỏ nói hai lưỡi, tránh xa
nói hai lưỡi, nghe điều gì ở chỗ này, không đến chỗ kia nói để sanh chia rẽ ở
những người này; nghe điều gì ở chỗ kia, không đi nói với những người này để
sanh chuyện chia rẽ ở những người kia. Như vậy, vị ấy sống hòa hợp những kẻ ly
gián, khuyến khích những kẻ hòa hợp, hoan hỷ trong hòa hợp, thích thú trong hòa
hợp, hân hoan trong hòa hợp, nói những lời đưa đến hòa hợp. Vị ấy từ bỏ nói lời
độc ác, tránh xa lời nói độc ác, nói những lời nói dịu hiền, đẹp tai, dễ
thương, thông cảm đến tâm, tao nhã, đẹp lòng nhiều người; vị ấy nói những lời
nói như vậy. Vị ấy từ bỏ lời nói phù phiếm, tránh xa lời nói phù phiếm, nói
đúng thời, nói chân thật, nói có ý nghĩa, nói pháp, nói luật, nói những lời
đáng được gìn giữ, những lời hợp thời, hợp lý, có mạch lạc hệ thống, có ích
lợi.
Vị ấy từ bỏ không làm hại đến các hạt giống và các loại cây cỏ,
dùng một ngày một bữa, không ăn ban đêm; từ bỏ các món ăn phi thời; từ bỏ không
đi xem múa, hát, nhạc, các cuộc trình diễn; từ bỏ không dùng vòng hoa, hương
liệu, dầu thoa, trang sức, và các thời trang; từ bỏ không dùng giường cao và
giường lớn; từ bỏ không nhận vàng và bạc; từ bỏ không nhận các hạt sống; từ bỏ
không nhận thịt sống, từ bỏ không nhận đàn bà con gái; từ bỏ không nhận nô tỳ
gái và trai; từ bỏ không nhận cừu và dê; từ bỏ không nhận gia cầm và heo; từ bỏ
không nhận voi, bò, ngựa và ngựa cái; từ bỏ không nhận ruộng nương đất đai; từ
bỏ không dùng người làm môi giới hoặc tự mình làm môi giới; từ bỏ không buôn
bán; từ bỏ các sự gian lận bằng cân, tiền bạc và đo lường; từ bỏ các tà hạnh
như hối lộ, gian trá, lừa đảo; từ bỏ không làm thương tổn, sát hại, câu thúc,
bức đoạt, trộm cắp, cướp phá.
Vị ấy sống biết đủ, bằng lòng với tấm y để che thân với đồ ăn khất
thực để nuôi sống, đi tại chỗ nào cũng mang theo (y và bình bát). Như con chim
bay đến chỗ nào cũng mang theo hai cánh, cũng vậy, Tỷ-kheo bằng lòng với tấm y
để che thân, với đồ ăn khất thực để nuôi sống, đi tại chỗ nào cũng mang theo.
Vị ấy thành tựu Thánh giới uẩn này, nội tâm hưởng lạc thọ không khuyết phạm.
Khi mắt thấy sắc, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ
tướng riêng. Những nguyên nhân gì, vì con mắt không được chế ngự, khiến tham
ái, ưu bi, các ác, bất thiện pháp khởi lên, vị ấy tự chế ngự các nguyên nhân
ấy, hộ trì con mắt, thực hành sự hộ trì con mắt. Khi tai nghe tiếng... mũi ngửi
hương... lưỡi nếm vị... thân cảm xúc... ý nhận thức các pháp, vị ấy không nắm
giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng, những nguyên nhân gì, vì ý căn
không được chế ngự, khiến tham ái, ưu bi, các ác bất thiện pháp khởi lên, vị ấy
chế ngự nguyên nhân ấy, hộ trì ý căn, thực hành sự hộ trì ý căn. Vị ấy thành
tựu Thánh hộ trì các căn này, nội tâm hưởng lạc thọ không uế nhiễm.
Vị ấy khi đi tới, khi đi lui đều tỉnh giác; khi nhìn thẳng, khi
nhìn quanh đều tỉnh giác; khi co tay, khi duỗi tay đều tỉnh giác; khi mang y
kép, bình bát, thượng y đều tỉnh giác; khi ăn, uống, nhai, nuốt đều tỉnh giác;
khi đi đại tiện, tiểu tiện đều tỉnh giác; khi đi, đứng, ngồi, nằm, thức, nói,
yên lặng đều tỉnh giác.
Vị ấy thành tựu Thánh giới uẩn này, thành tựu Thánh hộ trì các căn
này, thành tựu Thánh chánh niệm tỉnh giác này, lựa một trú xứ thanh vắng, như
khu rừng, gốc cây, khe núi, hang đá, bãi tha ma, lùm cây ngoài trời, đống rơm.
Sau khi ăn xong và đi khất thực trở về, vị ấy ngồi kiết-già, lưng
thẳng tại chỗ nói trên, và an trú chánh niệm trước mặt. Vị ấy từ bỏ dục tham ở
đời, sống với tâm thoát ly dục tham, gột rửa tâm hết dục tham. Từ bỏ sân hận,
vị ấy sống với tâm không sân hận, lòng từ mẫn thương xót tất cả chúng sanh hữu
tình, gột rửa tâm hết sân hận. Từ bỏ hôn trầm thụy miên, vị ấy sống thoát ly
hôn trầm thụy miên, với tâm tưởng hướng về ánh sáng, chánh niệm tỉnh giác, gột
rửa tâm hết hôn trầm thụy miên. Từ bỏ trạo cử, hối quá, vị ấy sống không trạo
cử, nội tâm trầm lặng, gột rửa tâm hết trạo cử, hối quá. Từ bỏ nghi ngờ, vị ấy
sống thoát khỏi nghi ngờ, không phân vân lưỡng lự, gột rửa tâm hết nghi ngờ đối
với thiện pháp.
Vị ấy, từ bỏ năm triền cái làm cho tâm ô uế, làm cho trí tuệ muội
lược này, ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú thiền thứ nhất, một trạng
thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm, có tứ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh
tấn có kết quả, là sự tinh cần có kết quả.
Và lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo diệt tầm và tứ, chứng và
trú thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội
tĩnh nhứt tâm. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn có kết quả, là sự tinh
cần có kết quả.
Và lại nữa này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo ly hỷ trú xả, chánh niệm
tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng
và trú thiền thứ ba. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn có kết quả, là sự
tinh cần có kết quả.
Và lại nữa này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu
đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm
thanh tịnh. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn có kết quả, là sự tinh cần
có kết quả.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh, trong sáng, không cấu nhiễm, không
phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động như vậy, vị ấy hướng tâm
đến túc mạng trí. Vị ấy nhớ đến các đời sống quá khứ, như một đời, hai đời, ba
đời, bốn đời, năm đời, hai mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời,
một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều hoại kiếp, nhiều thành kiếp. Vị ấy nhớ
rằng: "Tại chỗ kia, ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp
như thế này, ăn uống như thế này, thọ khổ lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như
thế này. Sau khi tại chỗ kia, ta được sanh ra tại chỗ nọ. Tại chỗ ấy, ta có tên
như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này,
thọ khổ lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như thế này. Sau khi chết tại chỗ nọ,
ta được sanh ra ở đây". Như vậy vị ấy nhớ đến những đời sống quá khứ, cũng
với các nét đại cương và các chi tiết. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn
có kết quả, là sự tinh cần có kết quả.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh, trong sáng, không cấu nhiễm, không
phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động như vậy, vị ấy hướng tâm
đến sanh tử trí của chúng sanh. Vị ấy với thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân,
thấy sự sống và chết của chúng sanh. Vị ấy tuệ tri rõ rằng chúng sanh người hạ
liệt kẻ cao sang, người đẹp đẽ kẻ thô xấu, người may mắn kẻ bất hạnh đều do
hạnh nghiệp của họ. Vị ấy nghĩ rằng: "Thật sự những vị chúng sanh này
thành tựu những ác hạnh về thân, thành tựu những ác hạnh về lời nói, thành tựu
những ác hạnh về ý, phỉ báng các bậc Thánh, theo tà kiến, tạo các nghiệp theo
tà kiến. Những người này, sau khi thân hoại mạng chung, phải sanh vào cõi dữ,
ác thú, đọa xứ, địa ngục. Còn những vị chúng sanh này thành tựu những thiện
hạnh về thân, thành tựu những thiện hạnh về lời nói, thành tựu những thiện hạnh
về ý, không phỉ báng các bậc Thánh, theo chánh kiến, tạo các nghiệp theo chánh
kiến, những người này, sau khi thân hoại mạng chung, được sanh lên các thiện
thú, Thiên giới, trên đời này. Như vậy, vị ấy với thiên nhãn thuần tịnh, siêu
nhân, thấy sự sống chết của chúng sanh. Vị ấy tuệ tri rõ rằng chúng sanh, người
hạ liệt kẻ cao sang, người đẹp đẽ kẻ thô xấu, người may mắn kẻ bất hạnh đều do
hạnh nghiệp của họ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sự tinh tấn có kết quả, là sự
tinh cần có kết quả.
Với tâm định tĩnh, thanh tịnh, trong sáng, không cấu nhiễm, không
phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc, bất động như vậy, vị ấy hướng tâm
đến lậu tận trí. Vị ấy tuệ tri như thật: "Ðây là Khổ", tuệ tri như
thật: "Ðây là Khổ tập", tuệ tri như thật: "Ðây là Khổ
diệt", tuệ tri như thật: "Ðây là Con Ðường đưa đến khổ diệt" tuệ
tri như thật: "Ðây là những lậu hoặc", tuệ tri như thật: "Ðây là
nguyên nhân của các lậu hoặc", tuệ tri như thật: "Ðây là sự diệt trừ
các lậu hoặc", tuệ tri như thật: "Ðây là Con Ðường đưa đến sự diệt
trừ các lậu hoặc".
Nhờ biết như vậy, thấy như vậy, tâm vị ấy thoát khỏi dục lậu,
thoát khỏi hữu lậu, thoát khỏi vô minh lậu. Ðối với tự thân đã giải thoát như
vậy khởi lên sự hiểu biết: "Ta đã giải thoát". Vị ấy tuệ tri:
"Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm; sau đời hiện tại,
không có trở lui đời sống này nữa". Như vậy, này các Tỷ-kheo là sự tinh
tấn có kết quả, là sự tinh cần có kết quả.
1004. Mười tuỳ thuyết đối với Đức Như Lai
Nói với sự đối chứng, nếu 10 giả thuyết được đưa ra để nói về Đức
Phật thì ở điểm nào cũng có thể tán thán:
Này các Tỷ-kheo, Như Lai nói như vậy. Này các Tỷ-kheo, mười thuyết
tùy thuyết hợp pháp của Như Lai đã nói như vậy đưa đến sự tán thán:
(1) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân các việc đã làm
trong quá khứ thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, Như Lai thật sự đã làm
những thiện hạnh trong thời quá khứ nên nay mới thọ lãnh vô lậu lạc thọ như
vậy.
(2) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân một vị Tạo hóa tạo
ra, thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, Như Lai thật sự được tạo ra bởi một
vị Tạo hóa hiền thiện, nên nay mới thọ lãnh vô lậu lạc thọ như vậy.
(3) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân kết hợp các điều
kiện, thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, Như Lai thật sự được thiện kết
hợp, nên nay mới thọ lãnh vô lậu lạc thọ như vậy.
(4) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân sanh loại, thọ lãnh
lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, Như Lai thật sự được thiện sanh loại, nên nay
thọ lãnh vô lậu lạc thọ như vậy.
(5) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân tinh tấn hiện tại
thọ lãnh lạc khổ, thời này các Tỷ-kheo, Như Lai thật sự đã tạo thiện tinh tấn
hiện tại, vì rằng nay thọ lãnh vô lậu lạc thọ như vậy.
(6) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân hành động quá khứ
thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán. Nếu các hữu tình không do nhân
hành động quá khứ thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán.
(7) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân được một vị Tạo hóa
tạo ra, thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán. Nếu các hữu tình không do
nhân được một vị Tạo hóa tạo ra, thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán.
(8) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân kết hợp các điều
kiện thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán. Nếu các hữu tình không do
nhân các điều kiện kết hợp thọ lãnh lạc thọ khổ thọ, Như Lai đáng được tán
thán.
(9) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân sanh loại thọ lãnh
lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán. Nếu các hữu tình, không do nhân sanh loại
thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán.
(10) Này các Tỷ-kheo, nếu các hữu tình do nhân tinh cần hiện tại
thọ lãnh lạc khổ, Như Lai đáng được tán thán.
Này các Tỷ-kheo, Như Lai nói như vậy. Này các Tỷ-kheo, mười thuyết
tùy thuyết hợp pháp này Như Lai đã nói như vậy đưa đến sự tán thán.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy, các Tỷ-kheo hoan hỷ tín thọ lời Thế
Tôn dạy.
II Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hànhThảo luận 1. Đau khổ có hẳn chỉ là khổ thọ? Đau khổ có phải luôn luôn là quả của nghiệp? - TT Tuệ Siêu
Thảo luận 2. Xin giải rõ vai trò của như lý tác ý (yoniso manasikara) trong sự chuyển hoá đau khổ - TT Pháp Tân
Thảo luận 3. TT Giác Đẳng chia sẻ về đại dịch Corona
III Trắc Nghiệm
No comments:
Post a Comment