Trung Bộ Kinh - Majjhima Nikaya
Giảng sư: TT Pháp Đăng
GIÁO TRÌNH TRUNG BỘ KINH HƯỚNG DẪN BÀI HỌC NGÀY 8/4/2020
97. Kinh Dhānañjāni (Dhānañjāni Sutta)
Dhānañjāni là một ba la môn quyền quý thượng thư của vua
Pasenadi tại thành Vương Xá. Tôn giả Sàriputta khi nghe biết vị bà la môn nầy dùng
quyền thế của mình để làm giàu đã tìm cách giáo hoá. Sau nầy khi Dhānañjāni lâm trọng bệnh trong cơn hấp hối đã được tôn
giả Sàriputta hướng dẫn pháp tu tập sanh về cõi Phạm thiên. Đức Phật sau khi xác
chứng cảnh giới tái sanh của Dhānañjāni có ý dạy rằng vị nầy có thể chứng quả
siêu thế nếu được hướng dẫn thêm.
980. Có lý do nào chánh đáng để biện minh cho cuộc sống không lành
mạnh?
Đọan đầu chánh kinh ghi lại lời hỏi thăm của Tôn giả Sàriputta với
một tỳ kheo mà qua đó Ngài biết Bà la môn Dhānañjāni sống nghiêng nặng sự
tranh danh đoạt lợi. Vì lòng bi mẫn Tôn giả lập tâm sẽ gặp vị nầy để cảnh tỉnh:
Rồi Tôn giả Sariputta sau khi ở tại Dakkhinagiri cho đến khi vừa
ý, liền khởi hành đi Rajagaha (Vương Xá), tuần tự du hành và đến tại Vương Xá.
Ở đây, Tôn giả Sariputta trú ở Rajagaha, Veluvana, tại Kalandakanivapa.
Rồi Tôn giả Sariputta đắp y vào buổi sáng, cầm y bát, đi vào Vương
Xá để khất thực. Lúc bấy giờ Bà-la-môn Dhananjani đang cho vắt sữa bò ở ngoài
thành. Tôn giả Sariputta sau khi khất thực ở Vương Xá xong, sau buổi ăn, trên
con đường khất thực trở về, đi đến Bà-la-môn Dhananjani. Bà-la-môn Dhananjani
thấy Tôn giả Sariputta từ xa đi tới, sau khi thấy, liền đi đến Tôn giả
Sariputta, sau khi đến liền thưa với Tôn giả Sariputta:
-- Hãy uống sữa này và chờ cho đến giờ ăn cơm.
-- Thôi vừa rồi, Bà-la-môn. Hôm nay ta đã ăn xong. Ta sẽ ngồi nghỉ
trưa ở một góc cây. Ông có thể đến đó.
-- Thưa vâng, Tôn giả.
Bà-la-môn Dhananjani vâng đáp Tôn giả Sariputta. Rồi Bà-la-môn Dhananjani
sau khi ăn sáng xong, liền đi đến Tôn giả Sariputta, sau khi đến nói lên với
Tôn giả Sariputta những lời chào đón hỏi thăm, sau khi nói lên những lời chào
đón hỏi thăm thân hữu, liền ngồi xuống một bên. Tôn giả Sariputta nói với
Bà-la-môn Dhananjani đang ngồi một bên:
-- Này Dhananjani, ông có không phóng dật không?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, làm sao chúng tôi có thể không phóng
dật được, khi chúng tôi còn cha mẹ phải phụng dưỡng, còn vợ con phải nuôi
dưỡng, còn đầy tớ, lao công phải nuôi dưỡng, còn có những trách nhiệm bạn bè
thân hữu phải làm đối với bạn bè thân hữu, còn có những trách nhiệm bà con
huyết thống phải làm đối với bà con huyết thống, còn có những trách nhiệm tân
khách phải làm đối với tân khách, còn có những trách nhiệm tổ tiên phải làm đối
với tổ tiên, còn có những trách nhiệm chư Thiên phải làm đối với chư Thiên, còn
có những trách nhiệm vua chúa phải làm đối với vua chúa, lại còn thân này cần
phải làm cho thỏa mãn và trưởng dưỡng!
-- Này Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Ở đây, có người vì cha mẹ làm
các điều phi pháp, làm các điều bất chánh. Do nhân duyên làm các điều phi pháp,
làm các điều bất chánh, các địa ngục quân kéo người ấy đến địa ngục. Người ấy
làm được gì khi nói: "Tôi vì cha mẹ đã làm các điều phi pháp, đã làm các điều
bất chánh. Chớ có để các địa ngục quân kéo tôi đến địa ngục"? Hay cha mẹ
của người ấy làm được gì khi nói: "Con chúng tôi vì cha mẹ đã làm các điều
phi pháp, đã làm các điều bất chánh. Chớ có để các địa ngục quân kéo nó đến địa
ngục"?
-- Thưa không được, Tôn giả Sariputta. Các địa ngục quân vẫn quăng
người ấy xuống địa ngục, dầu người ấy có khóc than.
-- Này Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Ở đây, có người vì vợ con …..
vì đầy tớ lao công .. vì bạn bè thân hữu... vì các tân khách... vi tổ tiên...
vì chư Thiên ... vì vua chúa...
Này Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Ở đây, có người vì làm cho thỏa
mãn, vì trưởng dưỡng cái thân làm các điều phi pháp, làm các điều bất chánh. Do
nhân duyên làm các điều phi pháp, làm các điều bất chánh này, các địa ngục quân
kéo người ấy đến địa ngục. Người ấy làm được gì khi người ấy nói: "Vì làm
cho thỏa mãn, vì trưởng dưỡng cái thân, tôi đã làm các điều phi pháp, đã làm
các điều bất chánh này. Chớ có để các địa ngục quân kéo tôi đến địa ngục"?
Hay các người khác có làm được gì khi họ nói: "Vì làm cho thỏa mãn, vì
trưởng dưỡng cái thân, người này làm các điều phi pháp, làm các điều bất chánh
này. Chớ có để các địa ngục quân kéo nó đến địa ngục"?
-- Thưa không được, Tôn giả Sariputta. Các địa ngục quân vẫn quăng
người ấy xuống địa ngục, dầu người ấy có khóc than.
-- Này Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Một người vì cha mẹ làm các
điều phi pháp, làm các điều bất chánh, hay một người vì cha mẹ làm các điều
đúng pháp, làm các điều chơn chánh, ai tốt đẹp hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, người vì cha mẹ làm các điều phi pháp,
làm các điều bất chánh, người ấy không tốt đẹp hơn. Và thưa Tôn giả Sariputta,
người vì cha mẹ làm các điều đúng pháp, làm các điều chơn chánh, người ấy tốt
đẹp hơn. Thưa Tôn giả Sariputta, hành trì đúng pháp, hành trì chơn chánh tốt
đẹp hơn hành trì phi pháp, hành trì bất chánh.
-- Này Dhananjani, có những hành động khác có nhân, đúng pháp, với
những hành động này có thể phụng dưỡng cha mẹ, không làm các điều ác, làm được
các thiện hành. Này Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Một người có người vì vợ con
….. vì đầy tớ lao công .. vì bạn bè thân hữu... vì các tân khách... vi tổ
tiên... vì chư Thiên ... vì vua chúa... vì trưởng dưỡng cái thân làm các điều
phi pháp, làm các điều bất chánh. Do nhân duyên làm các điều phi pháp, làm các
điều bất chánh này, các địa ngục quân kéo người ấy đến địa ngục. Người ấy làm
được gì khi người ấy nói: "Vì làm cho thỏa mãn, vì trưởng dưỡng cái thân,
tôi đã làm các điều phi pháp, đã làm các điều bất chánh này. Chớ có để các địa
ngục quân kéo tôi đến địa ngục"? Hay các người khác có làm được gì khi họ
nói: "Vì làm cho thỏa mãn, vì trưởng dưỡng cái thân, người này làm các
điều phi pháp, làm các điều bất chánh này. Chớ có để các địa ngục quân kéo nó
đến địa ngục"?
-- Thưa không được, Tôn giả Sariputta. Các địa ngục quân vẫn quăng
người ấy xuống địa ngục, dầu người ấy có khóc than.
-- Thưa Tôn giả Sariputta, có người vì vợ con ….. vì đầy tớ lao
công .. vì bạn bè thân hữu... vì các tân khách... vi tổ tiên... vì chư Thiên
... vì vua chúa... không làm các điều ác, làm được các thiện hành. Này
Dhananjani, Ông nghĩ thế nào? Người vì làm thỏa mãn, vì trưởng dưỡng cái thân
làm điều phi pháp, làm các điều bất chánh, hay là người vì làm thỏa mãn, vì
trưởng dưỡng cái thân, làm các điều đúng pháp, làm các điều chơn chánh, ai tốt
đẹp hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, người vì làm thỏa mãn, vì trưởng dưỡng
cái thân làm các điều phi pháp, làm các điều bất chánh, người ấy không tốt đẹp
hơn. Và thưa Tôn giả Sariputta, người vì làm thỏa mãn, vì trưởng dưỡng cái thân
làm các điều đúng pháp, làm các điều chơn chánh, người ấy tốt đẹp hơn. Thưa Tôn
giả Sariputta, hành trì đúng pháp, hành trì chơn chánh tốt đẹp hơn hành trì phi
pháp, hành trì bất chánh.
-- Này Dhananjani, có những hành động khác có nhân, đúng pháp, với
những hành động này có thể làm thỏa mãn, trưởng dưỡng cái thân, không làm các
điều ác, làm được các thiện hành.
Bà-la-môn Dhananjani hoan hỷ tín thọ lời Tôn giả Sariputta dạy, từ
chỗ ngồi đứng dậy và ra đi.
981. Con đường hướng thượng
Sau nầy khi lâm trọng bệnh tự biết khó sống lâu hơn nên bà la môn Dhānañjāni
muốn gặp Tôn giả Sàriputta để được huấn thị:
Bà-la-môn Dhananjani sau một thời gian bị bệnh, khổ đau, bị trọng
bệnh. Rồi Bà-la-môn Dhananjani cho gọi một người khác:
-- Ông hãy đi đến Thế Tôn, sau khi đến, hãy nhân danh ta cúi đầu
đảnh lễ chân thế Tôn và thưa: "Bạch Thế Tôn, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh,
khổ đau, bị bạo bệnh, xin cúi đầu đảnh lễ Thế Tôn". Rồi Ông đi đến Tôn giả
Sariputta, sau khi đến, hãy nhân danh ta cúi đầu đảnh lễ Tôn giả Sariputta, và
thưa: "Thưa Tôn giả Sariputta, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh, khổ đau, bị
trọng bệnh, cúi đầu đảnh lễ Tôn giả Sariputta và thưa: "Tôn giả, lành thay
nếu Tôn giả Sariputta vì lòng từ bi thương xót, đi đến trú xá của Bà-la-môn
Dhananjani".
-- Thưa vâng, Tôn giả.
Người ấy vâng theo lời Bà-la-môn Dhananjani, đi đến Thế Tôn, sau
khi đến, đảnh lễ chân Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, người
ấy bạch Thế Tôn:
-- Bạch Thế Tôn, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh, khổ đau, bị trọng
bệnh, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn.
Rồi đi đến Tôn giả Sariputta, sau khi đến đảnh lễ Tôn giả
Sariputta rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, người ấy thưa với Tôn giả
Sariputta:
-- Thưa Tôn giả, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh, khổ đau, bị trọng
bệnh, cúi đầu đảnh lễ Tôn giả Sariputta và thưa: "Thưa tôn giả, lành thay
nếu Tôn giả Sariputta vì lòng từ bi thương xót, đi đến trú xá của Bà-la-môn
Dhananjani".
Tôn giả Sariputta im lặng nhận lời. Rồi Tôn giả Sariputta đắp y,
cầm y bát đi đến trú xá Bà-la-môn Dhananjani, sau khi đến, liền ngồi trên chỗ
đã soạn sẵn. Sau khi ngồi, Tôn giả Sariputta hỏi Bà-la-môn Dhananjani:
-- Ta mong, này Dhananjani, Ông có thể kham nhẫn; ta mong Ông có
thể chịu đựng; ta mong khổ thọ được giảm thiểu, không có gia tăng, và sự giảm
thiểu được rõ rệt, không có gia tăng!
-- Thưa Tôn giả Sariputta, tôi không có thể kham nhẫn, tôi không
có thể chịu đựng. Sự khổ thống của tôi gia tăng, không có giảm thiểu. Và sự gia
tăng được rõ rệt, không có giảm thiểu. Thưa Tôn giả Sariputta, ví như một người
lực sĩ chém đầu một người khác với một thanh kiếm sắc bén; cũng vậy, thưa Tôn
giả Sariputta, những ngọn gió kinh khủng thổi lên đau nhói trong đầu tôi. Thưa
Tôn giả Sariputta, tôi không có thể kham nhẫn, tôi không có thể chịu đựng.
Những khổ thống của tôi gia tăng, không có giảm thiểu, sự gia tăng được rõ rệt,
không có giảm thiểu. Thưa Tôn giả Sariputta, như một người lực sĩ lấy một dây
nịt bằng da cứng quấn tròn quanh đầu rồi siết chặt; cũng vậy, thưa Tôn giả
Sariputta, tôi bị cảm đau đầu một cách kinh khủng. Thưa Tôn giả Sariputta, tôi
không có thể kham nhẫn, tôi không có thể chịu đựng. Những khổ thống của tôi gia
tăng, không có giảm thiểu, sự gia tăng được rõ rệt, không có giảm thiểu. Thưa
Tôn giả Sariputta, như một người đồ tể thiện xảo hay đệ tử người đồ tể cắt
ngang bụng với con dao cắt thịt bò sắc bén; cũng vậy, thưa Tôn giả Sariputta,
một ngọn gió kinh khủng cắt ngang bụng của tôi. Thưa Tôn giả Sariputta, tôi
không có thể kham nhẫn, tôi không có thể chịu đựng. Những thống khổ của tôi gia
tăng, không có giảm thiểu, sự gia tăng được rõ rệt, không có giảm thiểu. Thưa
Tôn giả Sariputta, ví như hai người lực sĩ, sau khi nắm cánh tay của một người
yếu hơn, nướng người ấy, đốt người ấy trên một hố than hừng; cũng vậy, thưa Tôn
giả Sariputta, một sức nóng kinh khủng khởi lên trong thân tôi. Thưa Tôn giả
Sariputta, tôi không có thể kham nhẫn, tôi không có thể chịu đựng. Những khổ
thống của tôi gia tăng, không có giảm thiểu, sự gia tăng được rõ rệt, không có
giảm thiểu.
-- Này Dhananjani, địa ngục hay bàng sanh, chỗ nào tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, bàng sanh tốt hơn địa ngục.
-- Này Dhananjani, bàng sanh hay cảnh ngạ quỷ, chỗ nào tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, cảnh ngạ quỷ tốt hơn bàng sanh.
-- Này Dhananjani, cảnh giới ngạ quỷ hay loài Người, chỗ nào tốt
hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, loài Người tốt hơn cảnh giới ngạ quỷ.
-- Này Dhananjani, loài Người hay Tứ thiên vương thiên, chỗ nào
tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Tứ thiên vương thiên tốt hơn loài
Người.
-- Này Dhananjani, Tứ thiên vương thiên hay Tam thập tam thiên,
chỗ nào tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Tam thập tam thiên tốt hơn Tứ thiên
vương thiên.
-- Này Dhananjani, Tam thập tam thiên hay Dạ-ma Thiên, chỗ nào tốt
hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Dạ-ma thiên tốt hơn Tam thập tam thiên.
-- Này Dhananjani, Dạ-ma thiên hay Ðâu-suất-đà thiên (Tusita), chỗ
nào tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Ðâu-Suất-đà thiên tốt hơn Dạ-ma thiên.
-- Này Dhananjani, Ðâu-suất-đà thiên hay Hóa lạc thiên
(Nimmanarati), chỗ nào tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Hóa lạc thiên tốt hơn Ðâu-suất-đà
thiên.
-- Này Dhananjani, Hóa lạc thiên hay Tha hóa tự tại thiên, chỗ nào
tốt hơn?
-- Thưa Tôn giả Sariputta, Tha hóa tự tại thiên tốt hơn Hóa lạc
thiên.
-- Này Dhananjani, Tha hóa tự tại thiên hay Phạm thiên giới, chỗ
nào tốt hơn?
-- Tôn giả Sariputta đã nói: "Phạm thiên giới". Tôn giả
Sariputta đã nói: "Phạm thiên giới".
Rồi Tôn giả Sariputta suy nghĩ: "Các vị Bà-la-môn này rất ái
luyến Phạm thiên giới. Vậy ta hãy thuyết giảng con đường đưa đến cọng trú với
Phạm thiên".
-- Này Dhananjani, ta sẽ thuyết giảng cho Ông con đường đưa đến
cọng trú với Phạm thiên. Hãy nghe khéo tác ý, ta sẽ giảng.
-- Thưa vâng.
Bà-la-môn Dhananjani vâng đáp Tôn giả Sariputta. Tôn giả Sariputta
thuyết như sau:
-- Này Dhananjani, thế nào là con đường đưa đến cọng trú với Phạm
thiên? Ở đây, này Dhananjani, vị Tỷ-kheo an trú, biến mãn một phương với tâm
câu hữu với từ, cũng vậy phương thứ hai, cũng vậy phương thứ ba, cũng vậy
phương thứ tư. Như vậy cùng khắp thế giới, trên, dưới, bề ngang, hết thảy
phương xứ, cùng khắp vô biên giới, vị ấy an trú biến mãn với tâm câu hữu với từ
quảng đại, vô biên, không hận, không sân. Này Dhananjani, như vậy là con đường
đưa đến cọng trú với Phạm thiên.
Lại nữa, này Dhananjani, vị Tỷ-kheo an trú biến mãn một phương với
tâm câu hữu với bi... an trú biến mãn một phương với tâm câu hữu với hỷ... an
trú biến mãn một phương với tâm câu hữu với xả, cũng vậy phương thứ hai cũng
vậy phương thứ ba, cũng vậy phương thứ tư. Như vậy cùng khắp thế giới, trên,
dưới, bề ngang, hết thảy phương xứ, cùng khắp vô biên giới, vị ấy an trú biến
mãn với tâm câu hữu với xả, quảng đại, vô biên, không hận, không sân. Này
Dhananjani, như vậy là con đường đưa đến cọng trú với Phạm thiên.
-- Vậy thưa Tôn giả Sariputta, hãy nhân danh tôi cúi đầu đảnh lễ
Thế Tôn và thưa: "Bạch Thế Tôn, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh, khổ đau, bị
trọng bệnh, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn".
982. Cái nhìn khác biệt của Bậc Vô Thượng Điều Ngự
Sau câu chuyện kể trên Đức Phật dạy rằng nếu được hướng dẫn thêm
thì Dhānañjāni sẽ đạt đến cảnh giới siêu thế:
Rồi Tôn giả Sariputta, dầu cho có những cảnh giới cao thượng hơn
cần phải chứng, sau khi an trú Bà-la-môn vào Phạm thiên giới thấp kém, từ chỗ
ngồi đứng dậy và ra đi. Và Bà-la-môn Dhananjani, sau khi Tôn giả Sariputta ra
đi không bao lâu, liền mệnh chung và được sanh lên Phạm thiên giới.
Rồi Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
-- Này các Tỷ-kheo, dầu cho có những cảnh giới cao thượng hơn cần
phải chứng, Sariputta sau khi an trú Bà-la-môn Dhananjani vào Phạm thiên giới
thấp kém, đã từ chỗ ngồi đứng dậy và ra đi.
Rồi Tôn giả Sariputta đi đến Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn
và ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Sariputta bạch Thế Tôn:
-- Bạch Thế Tôn, Bà-la-môn Dhananjani bị bệnh, khổ đau, bị trọng
bệnh, cúi đầu đảnh lễ chân Thế Tôn.
-- Này Sariputta, vì sao, dầu cho có những cảnh giới cao thượng
hơn cần phải chứng, Ông sau khi an trú Bà-la-môn Dhananjani vào Phạm thiên giới
thấp kém, đã từ chỗ ngồi đứng dậy và ra đi?
-- Bạch Thế Tôn, con nghĩ như sau: "Những vị Bà-la-môn này
rất luyến ái Phạm thiên giới". Do vậy con mới thuyết giảng con đường đưa
đến cọng trú với Phạm thiên.
-- Và này Sariputta, Bà-la-môn Dhananjani đã mệnh chung và sanh
lên Phạm thiên giới.
II Thảo Luận: TT Giác Đẳng điều hành
Thảo luận 1. Nếu một người tạo nghiệp bất thiện vì "lý do bất đắc dĩ" thì quả báo có giống như người làm vì ưa thích mà làm? - TT Tuệ Siêu
Thảo luận 2. Có thể chăng để biết một người có đủ căn lành để hướng cầu pháp siêu thế? Cụ thể là phải chăng tất cả mọi người đều có khả năng tu thiền tứ niệm xứ? - TT Tuệ Siêu
Thảo luận 3. Tâm đại bi, đặc biệt là đi chung với bồ tát hạnh, có dẫn tới quả vị siêu thế? - TT Tuệ Siêu
Thảo luận 4. TT Giác Đẳng đúc kết bài học
III Trắc Nghiệm
No comments:
Post a Comment