TU TẬP THỜI ĐẠI DỊCH
Pháp thoại
PHẬT GIÁO
VÀ KHOA HỌC
Trích từ “Phật Giáo, nền tảng của khoa học”
Trích từ “Phật Giáo, nền tảng của khoa học”
Hòa thượng Prayudh Payutto
Tỳ kheo Thích Tâm Quang
dịch
[Tiếp
theo]
ÐẠO
ÐỨC: MỘT CHÂN LÝ CHỜ ĐỢI SỰ XÁC MINH
Ðạo đức là một
trong những điều chúng tôi gọi là 'giá trị', đó là điều liên quan đến thiện và
ác. Thiện và ác là các giá trị hay nguyên tắc. Ðạo đức là một đề tài rộng lớn
và quan trọng, một vấn đề thường được coi như thuộc tôn giáo, nhưng nơi đây,
chúng tôi coi nó liên quan đến khoa học.
Một số người đi
xa hơn nữa nói thiện ác hoàn toàn có tính cách tục lệ xã hội, một vấn đề tùy
theo sở thích. Họ tin rằng thiện và ác có thể giải thích theo đường lối mà họ
thích. Ý kiến như vậy tưởng như bao gồm một số biện pháp của sự thật, khi chúng
ta phải làm thế nào khi thấy một số hành động tại một số xã hội được coi như
thiện, nhưng tại m?t số các xã hội khác lại coi như ác.
Tuy nhiên loại
nhận thức này phát xuất từ sự mơ hồ về những yếu tố gây nên. Nguyên do từ:
1. Sự thất bại không phân biệt được giữa đạo đức
và tục lệ.
2. Sự thất bại thấy sự tương quan của đạo đức
liên kết với sự thật.
Do vậy chúng ta
thấy ba điểm để xét: sự thật, đạo đức và tục lệ. Chúng ta phải hiểu rằng sự
khác biệt và sự tương quan giữa ba điều này. Chuỗi yếu tố gây nên liên hệ hết,
từ phẩm tính của thiện và ác là những điều kiện thực của chân lý, hướng ra
ngoài để trở thành hành động hay lời nói thiện hay ác, chúng là đạo đức, và do
sự liên hệ ra ngoài một lần nữa trở thành luật và tục lệ xã hội, những điều ấy
trở thành tục lệ.
Hệ thống của sự
thật, đạo đức và luật lệ rất tương tự như hệ thống khoa học. Căn bản của khoa học,
Khoa Học Thuần Túy, là sự thật. Nằm trên căn bản này, chúng ta có Khoa Học Thực
Dụng và kỹ thuật. Nếu Khoa Học Thuần Túy lầm lỗi, Khoa Học Thực Dụng và kỹ thuật
đau đớn. Từ Khoa Học Thực Dụng và kỹ thuật, chúng ta tiến đến mức độ thứ ba, đó
là hình thức kỹ thuật áp dụng. Những hình thức này có rất nhiều và thay đổi. Một
trong những lý do này là kỹ thuật, trong đường lối hữu hiệu nhất, tìm cách làm
việc với các định luật thiên nhiên. Những hình thức kỹ thuật này thay đổi cho
phù hợp vì chúng ít nhiều rất thích hợp với định luật thiên nhiên. Những hình
thức kỹ thuật thích hợp nhất với định luật thiên nhiên, hoạt động như các tần số
cho chức năng tốt nhất của những định luật liên hệ, trở thành hiệu nghiệm nhất
và ngược lại.
Chân Lý có thể
so sánh với Khoa Học Thuần Túy.
Ðạo Ðức có thể
so sánh với Khoa Học Thực Dụng và kỹ thuật.
Ðiều lệ hay tục
lệ có thể so sánh với những hình thức áp dụng bởi kỹ thuật.
Các xã hội quyết
định tục lệ hay điều lệ để tự điều hành. Ðó là tục lệ quyết định tùy theo sở
thích. Thí dụ, ở Thái Lan theo luật lệ, xe phải được lái phía bên trái đường,
trong khi ở Hoa Kỳ, xe cộ phải đưọc lái phía bên tay mặt đường. Các quốc gia
quyết định các luật lệ khác nhau. Bây giờ, luật nào tốt,
luật nào xấu?
Thái Lan có thể nói người Mỹ xấu vì họ lái xe bên mặt không, hay người Mỹ có thể
nói ngược lại không? Lẽ dĩ nhiên là không. Những luật lệ này là những tiêu chuẩn
của mỗi quốc gia, và mỗi quốc gia tự do ấn định tiêu chuẩn của mình. Việc này
là tục lệ.
Tuy nhiên, tục
lệ không đơn giản là một vấn đề sở thích, có những lý do đằng sau nó. Cho dù là
những vấn đề rất tầm thường như quyết định phải lái xe phía bên nào đường, phải
có một mục đích trong tâm. Mục đích đó là gì? Mục đích đó là tạo được trật tự,
hòa hợp trên đường, và phúc lợi của người dân trong phạm vi xã hội. Ðó là điều
mà cả hai quốc gia mong muốn, và đó là mối quan tâm của đạo đức. Xã hội Hoa Kỳ
muốn phẩm tính này, và xã hội Thái cũng vậy. Cho dù tục lệ khác biệt, phẩm tính
đạo đức mong muốn của cả hai quốc gia đều giống nhau. Trong thí dụ này, chúng
ta có thể nhìn thấy sự khác biệt trong việc làm luật lệ, nhưng cốt tủy, trong ý
nghĩa đạo đức, có sự kiên định trước sau như một.
Bây giờ vấn đề
nêu lên, luật lệ nào đem kết quả tốt hơn? Ðó là điểm chủ yếu. Ta có thể hỏi luật
lệ nào đem trật tự và hòa hợp hơn giữa việc lái xe bên phải của Mỹ và lái xe
bên trái của Thái Lan. Có một số ý kiến khác biệt chính trong các luật lệ này,
nhưng không có nghĩa là xã hội quyết định các luật lệ do sở thích.
Ðó là sự tuơng
quan giữa đạo đức và tục lệ hay luật lệ. Luật lệ tạo ra để mang kết quả cho đạo
đức. Trong ngôn ngữ nhà tu hành Phật Giáo, các thầy tu đơn giản nói "Luật
là để phát triển giới hạnh" ... Luật bao hàm ý nghĩa về quy luật và các điều
lệ của xã hội, nhưng mực đích của những luật lệ ấy là giới hạnh, đạo đức.
Có một ngoại lệ
trong những trường hợp luật lệ đương nhiên được làm ra để đem lợi ích cho một
thành phần nào đó hay cho một thiểu số được chọn lựa. Thí dụ, có nhiều lần
chúng ta nghi ngờ một số luật được tạo ra để bảo vệ quyền lợi của một nhóm được
chọn lựa. Trong truờng hợp này chúng ta nói có sự thối nát trong phạm vi ban
hành luật lệ, hậu quả làm suy đồi đạo đức. Khi gốc rễ của cấu trúc luật lệ bị mục
nát, rõ ràng không thể có được kết quả tốt. Dù vậy, nhiều xã hội quyết định nhiều
quy luật và điều lệ với hậu ý trong sạch là tạo kết quả đạo đức.
Vì có mục tiêu
chung này là đạo đức, nhưng hình thức của các điều lệ đưa đến kết quả khác biệt,
chúng ta phải biết làm sao phân biệt rõ ràng giữa đạo đức và tục lệ. Chúng ta
có thể nhìn thấy một số nhiều các dị biệt trong tục lệ,
tập quán và
truyền thống ở những xã hội khác nhau - thí dụ như tập quán gia đình. Trong xã
hội này, một người đàn bà được phép có nhiều chồng, người đàn ông được phép có
nhiều vợ, trong khi ở những xã hội khác, tập quán lại khác hẳn. Tuy nhiên, trên
hết, mục đích ở đây là gì? Mục đích là trật tự và hòa hợp trong phạm vi gia
đình. Ðó là mục đích của họ, và đó là đạo đức.
Tuy nhiên trong
việc quyết định luật lệ cho xã hội, người dân thay đổi mức độ thông minh và trí
tuệ, có nhiều ý định, đôi khi thành thực, đôi khi không thành thực. Xã hội có
nhiều môi trường khác nhau, lịch sử khác nhau. Với quá nhiều những yếu tổ thay
đổi, kết quả phạm vi đạo đức cũng khác biệt, tùy theo trường hợp nhiều hay ít hữu
hiệu. Thỉnh thoảng, những điều lệ này cần phải xét lại giá trị của nó. Tục lệ gắn
chặt với đến hoàn cảnh đặc biệt, việc xét lại phải tùy theo thời gian và địa điểm.
Thời gian và địa điểm là mối quan tâm của tục lệ, nhưng mục đích đạo đức vẫn
chung cho tất cả.
Cho nên nhìn
vào tình hình bằng một phương cách đứng đắn, vẫn thấy có những sai biệt trong
những điều lệ áp dụng, chúng ta có thể nhìn thấy kết quả những nỗ lực của nhân
loại để tạo dựng một xã hội hòa hợp. Ðó là, tục lệ không phải là kết quả cuối
cùng, nhưng chỉ là phương tiện áp dụng bởi con người để đạt mức độ đạo đức phổ
thông, ít nhiều hữu hiệu, tùy vào trí thức và sự thành thật của người quyết định
tục lệ ấy.
Mang trong tâm
sự hiểu biết trên đây, chúng ta có thể tránh được niềm tin sai lầm là thiện ác
chỉ là tục lệ xã hội, hay được ban hành do sở thích. Chúng ta phải nhìn vào các
điều lệ mà nhân loại cố gắng tìm đạo đức, để đạt được lòng tốt chân thật. Dù
sao, những điều lệ có thể hữu dụng hay vô hiệu quả, mục đích của chúng ta vẫn
là một đạo đức.
Sự thành công của
điều lệ liên hệ chặt chẽ đến tiêu chuẩn đạo đức hiện đại trong phạm vi những
người quyết định điều lệ ấy, dù những người ấy đã có các quyết định một cách
thông thái hay không.
Bây giờ vấn đề
phải hay không phải đạo đức là một điều kiện thực sự, chúng tôi nhắc đến nguyên
tắc của đạo đức căn cứ trên sự thật hay chân lý. Ðó là, đạo đức phải phù hợp với
tiến trình nhân quả, hay nguyên nhân và điều kiện. Trong lãnh vực tục lệ, bất cứ
lúc nào điều lệ được tạo ra mang kết quả đạo đức tốt, chúng ta nói điều lệ ấy hữu
ích. Thí dụ, nếu chúng ta điều hành xe phải chạy bên phía trái hay phía bên mặt
đuờng, và điều lệ này mang lại trật tự và hòa hợp, chúng ta nói điều lệ này đạt
được mục đích.
Sự thật, đạo đức
và tục lệ là những phẩm tính trừu tượng. Vì đạo đức liên hệ chặt chẽ với sự thật,
đạo đức tiếp theo là một yếu tố trong cả dòng suối nguyên nhân và điều kiện.
Nguyên nhân và điều kiện liên quan đến cách cư xử của con người rất phúc tạp,
khó mà có thể tiên đoán được như tiên đoán thời tiết!
Nếu chúng ta
không hiểu và nhìn thấy sự tương quan và liên hệ giữa sự thật, đạo đức và tục lệ,
chúng ta không thể xét được những giá trị, tài sản tinh thần, và thấy vị trí
đúng của chúng trong phạm vi định luật thiên nhiên, hoạt động theo nguyên nhân
và điều kiện.
---o0o---
'CÁI
GÌ CHÂN LÝ', 'CÁI GÌ PHẢI RA SAO'
Bây giờ xin để
chúng tôi so sánh một lần nữa giữa khoa học và Phật Giáo. Như chúng tôi đã nói
trước đây, khoa học không bao gồm hoàn cảnh của con người trong việc nghiên cứu,
vì khoa học đổi hướng nhằm vào vật chất.
Phật Giáo tìm
hiểu các định luật thiên nhiên, và đem áp dụng chúng cho một viễn cảnh đạo đức.
Khi người ta thực hành đúng theo đạo đức, họ sẽ nhận đưọc kết quả phù hợp với định
luật thiên nhiên nhân quả, đạt được một đời sống tốt đẹp, mục đích của họ. Ðiều
này cho chúng ta một chu kỳ với ba giai đoạn: 1) Biết hay nhận thức được chân
lý, 2) thực hành theo đường lối đạo đức; 3) đạt được đời sống tốt đẹp.
Khoa học biết
những sự thật của thiên nhiên, nhưng chỉ về mặt vật chất, và đem kiến thức này
cho kỹ thuật, đạt một đời sống dư dật theo mục đích.
Con đường dẫn đến
một đời sống lành mạnh, con đường kia dẫn đến một đời sống dư dật; một phương
thức giải quyết với bản chất của con người, phương thức kia giải quyết với bản
chất của vật chất. Khoa học không liên hệ đến chân lý của đạo đức, nhưng vì giải
quyết với thế giới vật chất nên chỉ liên hệ đến kỹ thuật.
Thông thường
khoa học chính nó chỉ quan tâm đến câu hỏi 'Cái gì' và coi thường với câu 'Ra
sao', mối quan tâm của giá trị hay đạo đức nằm vượt qua phạm vi của nó. Khoa
h?c không nhìn thấy đạo đức căn cứ vào sự thật vì khoa học không nhìn thấy sự
liên hệ giữa 'Cái Gì' và 'Ra Sao' . Trên bình
diện vật chất,
khoa học có câu hỏi 'Ra Sao' dù không biết, nhưng câu hỏi chỉ để dành cho cho kỹ
thuật.
Thí dụ, Khoa Học
Thuần Túy nói với chúng ta nước sẽ đông lại khi độ nhiệt xuống không độ
Celsius. Nguyên tắc và phương cách phải phù hợp như vậy. Cho nên chúng tôi nói
Khoa Học Thuần Túy tìm kiếm chân lý của thiên nhiên, trong khi Khoa Học Thực Dụng
mang kiến thức đó thành hiệu quả.
Khoa học tự nó
áp dụng những vấn đề trên bình diện vật chất, nhưng về những câu hỏi đạo đức,
khoa học im lặng. Chẳng hạn chúng ta nhìn thấy một hố sâu lớn đầy lửa, với nhiệt
độ lên tới cả ngàn độ. Chúng ta nói với một người nào đó: "Cơ thể của con
người chỉ có thể chịu đựng được đến một nhiệt độ nào đó thôi. Nếu cơ thể vào
trong lửa ấy ắt phải cháy thành than". Ðó là sự thật. Bây giờ thí dụ chúng
ta nói: "Nếu bạn không muốn cháy thành than, bạn không nên vào hố lửa ấy".
Trong trường hợp này, trình độ khoa học nói cho chúng ta biết hố ấy nhiệt độ là
bao nhiêu, và cơ thể con người không thể chịu nổi nhiệt độ như thế. Ðạo đức là
quy luật thực hành nói: "Nếu bạn không muốn bị cháy thành than, đừng vào lửa
đó".
Cũng giống như
vậy, kỹ thuật phải căn cứ trên những sự thật của Khoa Học Thuần Túy, đạo đức phải
căn cứ trên sự thật.Giống như bất cứ kỹ thuật nào mà không xây dựng trên sự thật
của khoa học thì không thể thực hiện được, cũng vậy, bất cứ đạo đức nào không
xây dựng trên chân lý thiên nhiên thì đạo đức ấy sai. Vấn đề đạo đức gồm cả
"Ra Sao" và "Cái Gì", trong đó nói đến sự thật của bản tính
con người, khía cạnh của sự thật thiên nhiên mà khoa học không chú ý tới. Vì lý
do đó, sự hiểu biết đúng sự thật, gồm sự hiểu biết về bản tính con người, thì
không thể có đư?c nếu không có sự hiểu biết rõ ràng đạo đức xác thật. Câu hỏi
là, loại sự thật nào, và bao nhiêu sự thật, và mức độ nào, có đủ để mang lại một
sự hiểu biết của đạo đức thuần khiết?
[còn tiếp]
Kinh tụng
Kinh Châu
Báu
Ratanasutta
Yānīdha
bhūtāni samāgatāni
Bhummāni vā yāniva antalikkhe
Sabbe va bhūtā sumanā bhavantu
Athopi sakkacca suṇantu bhāsitaṃ
Tasmā hi bhūtāni sāmetha sabbe
Mettaṃ karotha mānusiyā pajāya
Divā ca ratto ca haranti ye baliṃ
Tasmā hi ne rakkhatha appamattā
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Mong khởi lòng hoan hỷ
Thành kính nghe lời nầy
Rồi với tâm bi mẫn
Năng hộ trì nhơn loại
Vốn đêm ngày hồi hướng
Phước lành đến chư thiên
Yaṅkiñci vittaṃ idha vā huraṃ vā
Saggesu vā yaṃ ratanaṃ paṇītaṃ
Na no samaṃ atthi tathāgatena
Idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
Etena saccena suvatthi hotu.
Bhummāni vā yāniva antalikkhe
Sabbe va bhūtā sumanā bhavantu
Athopi sakkacca suṇantu bhāsitaṃ
Tasmā hi bhūtāni sāmetha sabbe
Mettaṃ karotha mānusiyā pajāya
Divā ca ratto ca haranti ye baliṃ
Tasmā hi ne rakkhatha appamattā
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Mong khởi lòng hoan hỷ
Thành kính nghe lời nầy
Rồi với tâm bi mẫn
Năng hộ trì nhơn loại
Vốn đêm ngày hồi hướng
Phước lành đến chư thiên
Yaṅkiñci vittaṃ idha vā huraṃ vā
Saggesu vā yaṃ ratanaṃ paṇītaṃ
Na no samaṃ atthi tathāgatena
Idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
Etena saccena suvatthi hotu.
Những vật quí trong đời
Chốn nầy hay nơi khác
Cả châu báu cõi trời
Không gì sánh bằng được
Với Như Lai Thiện Thệ
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Chốn nầy hay nơi khác
Cả châu báu cõi trời
Không gì sánh bằng được
Với Như Lai Thiện Thệ
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ
yadajjhagā sakyamunī samāhito
Na tena dhammena samatthi kiñci
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Pháp bất tử tối thượng
Ly dục diệt phiền não
Phật Thích Ca Mâu Ni
Chứng pháp ấy trong thiền
Không gì sánh bằng được
Pháp thiền vi diệu ấy
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
yadajjhagā sakyamunī samāhito
Na tena dhammena samatthi kiñci
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Pháp bất tử tối thượng
Ly dục diệt phiền não
Phật Thích Ca Mâu Ni
Chứng pháp ấy trong thiền
Không gì sánh bằng được
Pháp thiền vi diệu ấy
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yaṃ
buddhaseṭṭho parivaṇṇayī suciṃ
samādhimānantarikaññamāhu
samādhinā tena samo na vijjati
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītam
etena saccena suvatthi hotu
Con đường thanh lọc tâm
Là tu tập thiền định
Chứng hiện tại lạc trú
Ðức Phật hằng ngợi khen
Không gì so sánh được
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
samādhimānantarikaññamāhu
samādhinā tena samo na vijjati
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītam
etena saccena suvatthi hotu
Con đường thanh lọc tâm
Là tu tập thiền định
Chứng hiện tại lạc trú
Ðức Phật hằng ngợi khen
Không gì so sánh được
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye puggalā
aṭṭhasataṃ pasaṭṭhā
cattāri etāni yugāni honti
te dakkhiṇeyyā sugatassa sāvakā
etesu dinnāni mahapphalāni
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Thánh tám vị bốn đôi
Là những bậc ứng cúng
Ðệ tử đấng Thiện Thệ
Ðược trí giả tán thán
Cúng dường đến các ngài
Hưởng vô lượng công đức
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
cattāri etāni yugāni honti
te dakkhiṇeyyā sugatassa sāvakā
etesu dinnāni mahapphalāni
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Thánh tám vị bốn đôi
Là những bậc ứng cúng
Ðệ tử đấng Thiện Thệ
Ðược trí giả tán thán
Cúng dường đến các ngài
Hưởng vô lượng công đức
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye
suppayuttā manasā daḷhena
nikkāmino gotamasāsanamhi
te pattipattā amataṃ vigayha
laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc tu hành thiểu dục
Với ý chí kiên trì
Khéo chơn chánh phụng hành
Lời dạy đức Ðiều Ngự
Chứng đạt quả giải thoát
Thể nhập đạo bất tử
Lạc trú quả tịch tịnh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
nikkāmino gotamasāsanamhi
te pattipattā amataṃ vigayha
laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc tu hành thiểu dục
Với ý chí kiên trì
Khéo chơn chánh phụng hành
Lời dạy đức Ðiều Ngự
Chứng đạt quả giải thoát
Thể nhập đạo bất tử
Lạc trú quả tịch tịnh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yathindakhīlo
paṭhaviṃ sito siyā
catubbhi vātebhi asampakampiyo
tathūpamaṃ suppurisaṃ vadāmi
yo ariyasaccāni aveccapassati
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ví như cột trụ đá
Khéo chôn chặt xuống đất
Dầu bốn hướng cuồng phong
Cũng không thể lay động
Ta nói bậc chân nhân
Liễu ngộ tứ thánh đế
Cũng tự tại bất động
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
catubbhi vātebhi asampakampiyo
tathūpamaṃ suppurisaṃ vadāmi
yo ariyasaccāni aveccapassati
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ví như cột trụ đá
Khéo chôn chặt xuống đất
Dầu bốn hướng cuồng phong
Cũng không thể lay động
Ta nói bậc chân nhân
Liễu ngộ tứ thánh đế
Cũng tự tại bất động
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye
ariyasaccāni vibhāvayanti
gambhīrapaññena sudesitāni
kiñcāpi te honti bhusappamattā
na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyanti
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Chứng tri lý thánh đế
Ðược đức Gô Ta Ma
Khéo thuyết giảng tường tận
Các ngài dù phóng dật
Thì cũng không bao giờ
Tái sanh kiếp thứ tám
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
gambhīrapaññena sudesitāni
kiñcāpi te honti bhusappamattā
na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyanti
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Chứng tri lý thánh đế
Ðược đức Gô Ta Ma
Khéo thuyết giảng tường tận
Các ngài dù phóng dật
Thì cũng không bao giờ
Tái sanh kiếp thứ tám
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Sahāvassa
dassanasampadāya
tayassu dhammā jahitā bhavanti
sakkāyadiṭṭhi vicikicchitañca
sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñci
catūhapāyehi ca vippamutto
cha cābhiṭṭhānāni abhabbo kātuṃ
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhờ chứng đạt chánh trí
Ðọan trừ ba kiết sử
Thân kiến và hoài nghi
Luôn cả giới cấm thủ
Thoát khỏi bốn đọa xứ
Bậc nhập lưu không tạo
Sáu bất thiện trọng nghiệp
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
tayassu dhammā jahitā bhavanti
sakkāyadiṭṭhi vicikicchitañca
sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñci
catūhapāyehi ca vippamutto
cha cābhiṭṭhānāni abhabbo kātuṃ
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhờ chứng đạt chánh trí
Ðọan trừ ba kiết sử
Thân kiến và hoài nghi
Luôn cả giới cấm thủ
Thoát khỏi bốn đọa xứ
Bậc nhập lưu không tạo
Sáu bất thiện trọng nghiệp
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Kiñcāpi so
kammaṃ karoti
pāpakaṃ kāyena vācāyuda cetasā vā
abhabbo so tassa paṭicchadāya
abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇtītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Dù vô tâm phạm lỗi
Bằng thân lời hay ý
Cũng không hề che dấu
Ðược xứng danh hiền thánh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
pāpakaṃ kāyena vācāyuda cetasā vā
abhabbo so tassa paṭicchadāya
abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇtītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Dù vô tâm phạm lỗi
Bằng thân lời hay ý
Cũng không hề che dấu
Ðược xứng danh hiền thánh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Vanappagumbe
yathā phussitagge
gimhānamāse paṭhamasmiṃ gimhe
tathūpamaṃ dhammavaraṃ adesayi
nibbānagāmiṃ paramaṃ hitāya
idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Thế Tôn thuyết giảng
Pháp đưa đến niết bàn
Tịnh lạc và thù thắng
Lợi ích chúng hữu tình
Ví như mưa đầu hạ
Khiến ngàn cây đâm chồi
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
gimhānamāse paṭhamasmiṃ gimhe
tathūpamaṃ dhammavaraṃ adesayi
nibbānagāmiṃ paramaṃ hitāya
idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Thế Tôn thuyết giảng
Pháp đưa đến niết bàn
Tịnh lạc và thù thắng
Lợi ích chúng hữu tình
Ví như mưa đầu hạ
Khiến ngàn cây đâm chồi
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Varo
varaññū varado varāharo
anuttaro dhammavaraṃ adesayi
Idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Phật bậc vô thượng
Liễu thông pháp vô thượng
Ban bố pháp vô thượng
Chuyển đạt pháp vô thượng
Tuyên thuyết pháp vô thượng
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
anuttaro dhammavaraṃ adesayi
Idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Phật bậc vô thượng
Liễu thông pháp vô thượng
Ban bố pháp vô thượng
Chuyển đạt pháp vô thượng
Tuyên thuyết pháp vô thượng
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Khīṇaṃ
purāṇaṃ navaṃ natthisambhavaṃ
virattacittāyatike bhavasmiṃ
te khīṇabījā aviruḷhichandā
nibbanti dhīrā yathāyampadīpo
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ panītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhân quá khứ đã đoạn
Mầm tương lai không gieo
Với tâm không ái chấp
Trong sanh hữu đời sau
Bởi tham muốn đã đọan
Các chủng tử không còn
Ví như ngọn đèn tắt
Bậc trí chứng niết bàn
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
virattacittāyatike bhavasmiṃ
te khīṇabījā aviruḷhichandā
nibbanti dhīrā yathāyampadīpo
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ panītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhân quá khứ đã đoạn
Mầm tương lai không gieo
Với tâm không ái chấp
Trong sanh hữu đời sau
Bởi tham muốn đã đọan
Các chủng tử không còn
Ví như ngọn đèn tắt
Bậc trí chứng niết bàn
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
[phân đoạn 14, 15, 16]
Yānīdha
bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
buddhaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Ðức Phật bậc như lai
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yānīdha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikhe
tathāgataṃ devamanussapùjitaṃ
dhammaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Chánh Pháp đạo như chân
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yanītha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
saṅghaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Tăng Chúng bậc như đức
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
buddhaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Ðức Phật bậc như lai
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yānīdha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikhe
tathāgataṃ devamanussapùjitaṃ
dhammaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Chánh Pháp đạo như chân
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yanītha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
saṅghaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Tăng Chúng bậc như đức
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
No comments:
Post a Comment