TU TẬP THỜI ĐẠI DỊCH
Pháp thoại
Thông Ðiệp
Cho Thế Giới Toàn Cầu Hoá
Bhikkhu Bodhi,
Bhikkhu Bodhi,
"Message for a
Globalized World", Cover Essay,
BPS Newsletter No. 34, Sri
Lanka, 1996
Liễu Pháp chuyển dịch.
Hơn ba thập niên qua thế giới đã
bị biến đổi nhiều cách mà không mấy ai có thể tiên đoán được cho dù chỉ một
trăm năm trước đây. Từ một số quốc gia hay liên bang liên hệ với nhau lõng lẽo,
thế giới đã mau lẹ trở thành một cộng đồng toàn cầu liên kết chặt chẻ với nhau
bằng các phương tiện giao thông và thông tin rất là nhanh chóng. Những hàng rào
cản của không gian và thời gian đã rơi rớt đi, mở lộ cho ta thấy được chính
mình và bắt ta phải nhận biết sự thật phũ phàng là tất cả chúng ta đều cùng đối
diện với một thân phận chung của nhân loại. Những lý do rêu rao ân huệ đặc biệt
cho một hạng người, một quốc gia, nòi giống hay tôn giáo, ngày nay sao mà thấy
rỗng tuếch. Như là những kẻ cùng ở trên một hành tinh -- một viên ngọc xanh
sáng chói treo giữa không gian vô tận và đen tối lạnh lẽo -- chúng ta hoặc là
cùng lớn dậy hoặc là tiêu hoại đi, chứ khả dĩ chẳng có cách nào khác.
Trong khi nền kỹ thuật đáng hãnh
diện của ta đã giúp ta phân tích được nguyên tử và cả các quy luật di truyền rõ
rệt thì báo chí hằng ngày nhắc nhở rằng sự hiểu biết của ta về thế giới bên ngoài
đã không dẫn ta đến một nơi toàn hảo như ta hằng dự đoán. Ngược lại, những ngăn
cách biên giới trên hoàn cầu đã được thâu ngắn lại và đã làm nổi lên nhiều vấn
đề trọng đại -- những vấn đề xã hội, chính trị và tâm lý trầm trọng đến độ tạo
nên câu hỏi về sự sống còn của quả đất và giống người. Những vấn đề thách thức
cộng đồng toàn cầu hiện nay thật là nhiều. Những vấn đề này gồm có sự hao mòn
tài nguyên thiên nhiên và sự cưỡng đoạt môi sinh; vấn đề căng thẳng từng vùng
vì khác biệt chủng tộc hay tôn giáo; vấn đề vũ khí nguyên tử lan tràn; vấn đề
vi phạm nhân quyền; vấn đề chênh lệch khác biệt giàu nghèo. Trong khi những vấn
đề này đã được bàn cải nhiều từ các quan điểm xã hội, chính trị và kinh tế,
chúng cũng cần được khảo sát cặn kẻ từ quan điểm tôn giáo nữa.
Một tâm nhạy cảm sẽ không nhìn
các vấn đề trên như là một hiện tượng riêng rẽ để được giải quyết bằng các giải
pháp vụn vặt, ngược lại cần phải được soi xét tận cùng đến mọi khía cạnh chưa
được khám phá để tìm ra những nguyên nhân bị che dấu và các liên hệ khó thấy.
Với hướng nhìn như vậy, khi suy nghĩ về căn bệnh toàn cầu của chúng ta, chúng
ta thấy ngay cái triệu chứng thiết yếu của căn bệnh. Bên dưới cái vẻ khác biệt
hướng ngoại có rất nhiều điều biểu lộ cái nguyên nhân chung, cái ung nhọt tâm
thần sâu kín và làm ảnh hưởng tới cái cơ chế xã hội của chúng ta. Cái nguyên
nhân chung này được tạm biểu tượng như là một sự ngang bướng đòi hỏi đặt để
những quyền lợi tư hữu ngắn hạn (kể cả các quyền lợi của các tầng lớp phe nhóm
xã hội mà chúng ta thuộc vào) trên sự tốt đẹp thiết yếu và dài hạn của cộng
đồng nhân loại. Những căn bệnh xã hội đã lèo lái con người nhiều không kể hết
được nếu ta không xét đến những động cơ mạnh mẽ thúc đẩy con người đang nằm sau
những căn bệnh đó. Và cái đặc biệt về các động cơ này là chúng phát nguồn từ sự
sai lệch tai hại của tâm con người không được vận hành đúng, làm cho con người
mù quáng chạy theo những mục đích phân tán, chia rẽ và cùng quẫn cho dù chạy
theo như vậy có cơ nguy sẽ tự hủy diệt.
Có hai phương diện Phật Pháp có
thể đóng góp đáng kể nhất trong việc giúp chúng ta đương đầu với những mâu
thuẫn hiện đại: thứ nhất là Phật Pháp có sự phân tích trung thực những nguyên
nhân tạo nên đau khổ; thứ hai là Phật Pháp đề nghị phương thức cao thượng để
giải quyết đau khổ. Ðức Phật giảng giải rằng những nguyên nhân tạo nên đau khổ
cho con người, về cả hai mặt cá nhân và xã hội, là do ba tâm sở gọi là ba
nguyên nhân bất thiện. Ba nguyên nhân này -- kể như là ba chân của cái tâm tự
ngã -- là Tham, Sân và Si. Mục đích của đạo Phật là từ từ chế ngự ba nguyên
nhân bất thiện này bằng cách tu tập các tâm sở ngược lại các tâm bất thiện này.
Ðó là các tâm thiện: Vô Tham, biểu lộ như tánh độ lượng, không dính mắc và an
mãn; Vô Sân, biểu lộ như tâm từ, tâm bi, nhẫn nhục và tha thứ; và Vô Si, được
hiển lộ như là trí tuệ, giác ngộ và hiểu biết.
Với ánh sáng của Phật Pháp, nếu
ta suy ngẫm về những hiểm họa đang đe dọa cả thế giới toàn cầu thì chúng ta sẽ
thấy rõ những hiểm họa này là do sự gia tăng vô hạn của Tham, Sân và con người
hành xử trên căn bản Si Mê. Những năng lực đen tối này của tâm con người không
phải xuất khởi với cuộc Cách Mạng Kỷ Nghệ; thực ra chúng đã hẳn là những nguyên
nhân sâu xa của đau khổ và hủy hoại từ thuở xa xưa lắm. Nhưng sự phát triễn
phiến diện của nhân loại ngày nay -- sự phát triễn hướng ngoại để chế ngự thiên
nhiên, cộng thêm sự xao lãng hầu như hoàn toàn trong việc tìm hiểu nội tâm - đã
làm cho các nguyên nhân bất thiện càng mạnh mẽ hơn bao giờ hết, do đó càng đưa
nhân loại đến gần hơn bờ tai họa.
Với sự tham lam hiển hiện cùng
khắp, thế giới đã biến thành một thị trường toàn cầu trong đó con người bị coi
như là những món hàng tiêu thụ và những khao khát tham muốn vật chất được khêu
gợi ở cường độ nguy hiểm. Với sự sân hận cùng khắp, thường được sinh ra do tranh
dành quyền lợi mà quyền lợi thì điều động bởi tham lam, những sự khác biệt về
quốc gia, chủng tộc trở thành căn nguyên cho nghi ngờ, đố kỵ và các thứ này làm
bùng nổ lên sự hung bạo và hủy hoại, sự độc ác và tàn nhẫn, trong những đợt trả
thù nhau không ngừng. Sự Si mê lại nuôi dưỡng Tham và Sân bằng cách tạo nên
những tin tưởng, ý thức hệ sai lầm và những triết thuyết nhằm đề cao hoặc biện
minh cho những hành xử do tham lam và sân hận thúc đẩy.
Trong thời đại mới đánh dấu sự
thắng thế của nền kinh tế thị trường, sự si mê tàn hại nhất trong con người là
sự tin tưởng rằng con đường chúng ta muốn đạt tới nằm trong sự thỏa mãn những
ham muốn do con người gợi ra. Một đồ án như vậy chỉ có thể khơi dậy càng nhiều
hơn mức độ tự kỷ liều lĩnh, và từ sự va chạm với các phần tử tự kỷ khác sẽ đưa
đến sự đấu tranh và bạo lực. Nếu Phật Pháp quả đã chẩn đúng căn bệnh của nhân
loại thì con người ngày nay phải thấy rõ mình cần phải làm gì. Nền văn minh
hiện đại đã hoàn toàn thúc đẩy con người hướng ngoại, đi chế ngự thế giới bên
ngoài. Khoa học đã tìm tòi sâu các bí mật vật chất và đời sống, trong khi kỹ
thuật và kỹ nghệ đã cùng gặt hái các khám phá của khoa học cho những áp dụng
thực tiễn. Ai cũng biết rằng khoa học và kỹ thuật đã đóng góp đáng kể vào việc
giảm thiểu đau thương nhân loại và đã nâng cao đời sống chúng ta. Tuy nhiên vì
tâm con người, cái đứng sau mọi thành quả vĩ đại của khoa học, đã thật quên
mình một cách đáng thương, những khuôn mẫu cảm nhận và động cơ thúc đẩy con
người vẫn theo cùng những con đường đen tối như ở các thế kỷ trước -- những
nguyên nhân tham, sân và si -- chỉ khác trước chăng là nay những nguyên nhân
này được trang bị với các dụng cụ mạnh mẽ hơn.
Chừng nào mà chúng ta còn tiếp
tục lẫn tránh việc quay vào nội tâm, hướng về việc hiểu biết thấu đáo tâm của
chính mình, thì những thành quả về thế giới bên ngoài sẽ còn chưa đến được kết
quả đúng đắng. Trong khi một mặt thì những thành quả này có lẽ làm cho đời sống
an toàn và nhiều tiện nghi hơn, nhưng mặt khác thì chúng sẽ sinh ra những hậu
quả tàn hại ngoài ý muốn của mình. Ðể cho nhân loại lớn dậy trong thời đại toàn
cầu và có thể sống chung hòa bình và hạnh phúc trong thế giới đang thâu hẹp
này, thì thử thách không tránh được của chúng ta là phải tiến đến việc tự tìm
hiểu và chuyển hóa chính mình.
Ở đây Phật Pháp đã trở thành hợp
thời, đúng lúc ngay cả cho những người không hẳn đã theo Phật giáo và tin tưởng
vào triết thuyết nhà Phật. Phật Pháp đã chẩn bệnh con người, tìm ra nguyên nhân
tham, sân, si tạo nên đau khổ của con người. Phật Pháp đã cho ta thấy được gốc
rễ bị dấu kín của các phiền não của con người, như một cá nhân hay tập thể.
Bằng cách chỉ rõ con đường tu tập giúp ta rủ bỏ những gì tai hại và bồi đắp
những gì lợi ích, Phật Pháp cho ta phương thuốc chữa trị những vấn đề toàn cầu
tại một nơi trực tiếp cho ta đi vào: đó là tâm của chúng ta. Bởi vì Phật Pháp
đặt gánh nặng trách nhiệm việc cứu rỗi mình ngay trên mỗi chúng ta, kêu gọi sự
tinh tấn cá nhân và vận động năng lực cho việc thanh lọc tâm, chúng ta không
khỏi cảm thấy cái khía cạnh cay đắng của Phật Pháp. Tuy nhiên, bằng cách chẩn
bệnh chính xác và chỉ rõ một con đường giải thoát, Phật Pháp còn cho ta trong
thời đại toàn cầu này một thông điệp hy vọng đầy phấn khởi.
Kinh tụng
Kinh Châu
Báu
Ratanasutta
Yānīdha
bhūtāni samāgatāni
Bhummāni vā yāniva antalikkhe
Sabbe va bhūtā sumanā bhavantu
Athopi sakkacca suṇantu bhāsitaṃ
Tasmā hi bhūtāni sāmetha sabbe
Mettaṃ karotha mānusiyā pajāya
Divā ca ratto ca haranti ye baliṃ
Tasmā hi ne rakkhatha appamattā
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Mong khởi lòng hoan hỷ
Thành kính nghe lời nầy
Rồi với tâm bi mẫn
Năng hộ trì nhơn loại
Vốn đêm ngày hồi hướng
Phước lành đến chư thiên
Yaṅkiñci vittaṃ idha vā huraṃ vā
Saggesu vā yaṃ ratanaṃ paṇītaṃ
Na no samaṃ atthi tathāgatena
Idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
Etena saccena suvatthi hotu.
Những vật quí trong đời
Chốn nầy hay nơi khác
Cả châu báu cõi trời
Không gì sánh bằng được
Với Như Lai Thiện Thệ
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ
yadajjhagā sakyamunī samāhito
Na tena dhammena samatthi kiñci
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Pháp bất tử tối thượng
Ly dục diệt phiền não
Phật Thích Ca Mâu Ni
Chứng pháp ấy trong thiền
Không gì sánh bằng được
Pháp thiền vi diệu ấy
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yaṃ
buddhaseṭṭho parivaṇṇayī suciṃ
samādhimānantarikaññamāhu
samādhinā tena samo na vijjati
idaṃ pi dhamme ratanaṃ paṇītam
etena saccena suvatthi hotu
Con đường thanh lọc tâm
Là tu tập thiền định
Chứng hiện tại lạc trú
Ðức Phật hằng ngợi khen
Không gì so sánh được
Do vậy chính Chánh Pháp
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye puggalā
aṭṭhasataṃ pasaṭṭhā
cattāri etāni yugāni honti
te dakkhiṇeyyā sugatassa sāvakā
etesu dinnāni mahapphalāni
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Thánh tám vị bốn đôi
Là những bậc ứng cúng
Ðệ tử đấng Thiện Thệ
Ðược trí giả tán thán
Cúng dường đến các ngài
Hưởng vô lượng công đức
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye
suppayuttā manasā daḷhena
nikkāmino gotamasāsanamhi
te pattipattā amataṃ vigayha
laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc tu hành thiểu dục
Với ý chí kiên trì
Khéo chơn chánh phụng hành
Lời dạy đức Ðiều Ngự
Chứng đạt quả giải thoát
Thể nhập đạo bất tử
Lạc trú quả tịch tịnh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yathindakhīlo
paṭhaviṃ sito siyā
catubbhi vātebhi asampakampiyo
tathūpamaṃ suppurisaṃ vadāmi
yo ariyasaccāni aveccapassati
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ví như cột trụ đá
Khéo chôn chặt xuống đất
Dầu bốn hướng cuồng phong
Cũng không thể lay động
Ta nói bậc chân nhân
Liễu ngộ tứ thánh đế
Cũng tự tại bất động
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Ye ariyasaccāni
vibhāvayanti
gambhīrapaññena sudesitāni
kiñcāpi te honti bhusappamattā
na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyanti
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Chứng tri lý thánh đế
Ðược đức Gô Ta Ma
Khéo thuyết giảng tường tận
Các ngài dù phóng dật
Thì cũng không bao giờ
Tái sanh kiếp thứ tám
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Sahāvassa
dassanasampadāya
tayassu dhammā jahitā bhavanti
sakkāyadiṭṭhi vicikicchitañca
sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñci
catūhapāyehi ca vippamutto
cha cābhiṭṭhānāni abhabbo kātuṃ
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhờ chứng đạt chánh trí
Ðọan trừ ba kiết sử
Thân kiến và hoài nghi
Luôn cả giới cấm thủ
Thoát khỏi bốn đọa xứ
Bậc nhập lưu không tạo
Sáu bất thiện trọng nghiệp
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Kiñcāpi so
kammaṃ karoti
pāpakaṃ kāyena vācāyuda cetasā vā
abhabbo so tassa paṭicchadāya
abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ paṇtītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Bậc thánh tu đà huờn
Dù vô tâm phạm lỗi
Bằng thân lời hay ý
Cũng không hề che dấu
Ðược xứng danh hiền thánh
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Vanappagumbe
yathā phussitagge
gimhānamāse paṭhamasmiṃ gimhe
tathūpamaṃ dhammavaraṃ adesayi
nibbānagāmiṃ paramaṃ hitāya
idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Thế Tôn thuyết giảng
Pháp đưa đến niết bàn
Tịnh lạc và thù thắng
Lợi ích chúng hữu tình
Ví như mưa đầu hạ
Khiến ngàn cây đâm chồi
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Varo
varaññū varado varāharo
anuttaro dhammavaraṃ adesayi
Idaṃ pi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Ðức Phật bậc vô thượng
Liễu thông pháp vô thượng
Ban bố pháp vô thượng
Chuyển đạt pháp vô thượng
Tuyên thuyết pháp vô thượng
Do vậy chính đức Phật
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Khīṇaṃ
purāṇaṃ navaṃ natthisambhavaṃ
virattacittāyatike bhavasmiṃ
te khīṇabījā aviruḷhichandā
nibbanti dhīrā yathāyampadīpo
idaṃ pi saṅghe ratanaṃ panītaṃ
etena saccena suvatthi hotu
Nhân quá khứ đã đoạn
Mầm tương lai không gieo
Với tâm không ái chấp
Trong sanh hữu đời sau
Bởi tham muốn đã đọan
Các chủng tử không còn
Ví như ngọn đèn tắt
Bậc trí chứng niết bàn
Do vậy chính Tăng Chúng
Là châu báu thù diệu
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
[phân đoạn 14, 15, 16]
Yānīdha
bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
buddhaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Ðức Phật bậc như lai
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yānīdha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikhe
tathāgataṃ devamanussapùjitaṃ
dhammaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Chánh Pháp đạo như chân
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
Yanītha bhūtāni samāgatāni
bhummāni vā yāniva antalikkhe
tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
saṅghaṃ namassāma suvatthi hotu
Chúng thiên nhân các cõi
Dù thiên tiên địa tiên
Ðã vân tập nơi đây
Hãy chí thành đảnh lễ
Tăng Chúng bậc như đức
Ðược chư thiên nhân loại
Ðảnh lễ và cúng dường
Mong với chân ngôn nầy
Tựu thành muôn hạnh phúc
No comments:
Post a Comment